Κοπεγχάγη, ποδηλατώντας προς την ευτυχία

Λέξεις, εικόνες: Στέργιος Μήτας

Στην Κοπεγχάγη, πεταλιές σε ποδήλατα είδα πολλές, ευτυχία δεν ξέρω αν είδα.

Οι κάτοικοι της Κοπεγχάγης με τα 750.000 ποδήλατα τους, διανύουν κάθε μέρα 1,4 εκατ. χιλιόμετρα και εξοικονομούν 1 εκατ. € την ημέρα.

Η Κοπεγχάγη κερδίζει μέσα από στατιστικές, τα τελευταία χρόνια, τον τίτλο της πόλης με τους πιο ευτυχισμένους κατοίκους. Όπως είδα από κοντά όμως άλλο πράγμα είναι η στατιστική ευτυχία και άλλο η πραγματική.

Φτάσαμε στην Κοπεγχάγη με το νυχτερινό τρένο από το Αμβούργο, μετά από ένα ήσυχο ταξίδι έξη ωρών που μας άφησε στην πόλη νωρίς το πρωί. Ο καιρός για καλοκαίρι στην Δανία ήταν καλός, με ήλιο και λίγες βροχές. Η Κοπεγχάγη είναι μια πόλη που μπορείς να την γνωρίσεις περπατώντας στο κέντρο της, η ποδηλατώντας στους δρόμους της. Στις πιο μακρινές αποστάσεις θα χρησιμοποιήσεις τα δημόσια μέσα μεταφοράς που είναι εξαιρετικά.

Περπατώντας στην Κοπεγχάγη, είναι εύκολο να εντυπωσιαστείς, ποδηλατόδρομοι παντού, καθαρά κανάλια που μοιάζουν έτοιμα για κολύμπι, κτίρια με πράσινες στέγες και μια αίσθηση ότι η πόλη αναπνέει. Στα χαρτιά, η δανέζικη πρωτεύουσα είναι το απόλυτο παράδειγμα βιωσιμότητας. Είναι όμως και στην πράξη βιώσιμη;

Θα το δούμε μέσα από την περιήγηση μας στην πόλη και τι εντύπωση μας άφησε.

Κοπεγχάγη, λίγη ιστορία.

Η Κοπεγχάγη, η ‘’πόλη του εμπόρου’’ όπως λέει το όνομά της, ξεκίνησε να υπάρχει μόλις τον 12ο αιώνα σαν ένα μικρό ψαροχώρι. Χάρη στη στρατηγική της θέση όμως, ανάμεσα στη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα, εξελίχθηκε γρήγορα σε εμπορικό κόμβο της Βόρειας Ευρώπης.

Τον 15ο αιώνα έγινε βασιλική πρωτεύουσα και έκτοτε κουβαλά τη σφραγίδα της μοναρχίας. Αυτή την εμμονή με τους μονάρχες στην Σκανδιναβία να πω την αλήθεια δεν την κατάλαβα ποτέ.

Στους αιώνες που ακολούθησαν, η Κοπεγχάγη γνώρισε πυρκαγιές, πολιορκίες και καταστροφές, αλλά ξαναγεννήθηκε μέσα από την τέχνη, την αρχιτεκτονική και την καινοτομία. Από την Αναγέννηση και τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν μέχρι τη σύγχρονη εποχή του design, η πόλη έμαθε να παντρεύει την παράδοση με τη δημιουργικότητα.

Σήμερα, περπατώντας ή ποδηλατώντας στους δρόμους της, νιώθεις την ιστορία της πόλης στα σπίτια με τα χρωματιστά αετώματα, στις πλατείες, στους κήπους και στις γειτονιές που διατηρούν τον παλιό χαρακτήρα τους.

Στη Nyhavn.

Ξεκινήσαμε την ταξιδιωτική πεζοπορία στην Κοπεγχάγη από την φημισμένη και πολυφωτογραφειμένη περιοχή Nyhavn. Είναι μια πολύ όμορφη περιοχή και πάρα πολύ τουριστική. Νομίζω αν θυμάσαι κάτι από την Κοπεγχάγη είναι αυτά τα σπίτια και τα πλοία. Η Nyhavn είναι ένα στενό κανάλι που μπαίνει από την θάλασσα προς την κεντρική πλατεία της πόλης και στις δύο πλευρές του έχει αυτά τα χρωματιστά σπίτια. Η περιοχή είναι γεμάτη με καφέ, μπαρ και ατέλειωτους τουρίστες. Μπορείς να περπατήσεις όλη την περιοχή πολύ εύκολα και από τις δυο πλευρές του καναλιού.

Το λιμάνι Nyhavn

Το Nyhavn, που στα δανέζικα σημαίνει “Νέο λιμάνι”, κατασκευάστηκε μεταξύ του 1670 και του 1673 από τον βασιλιά Christian V. Ο κύριος σκοπός του ήταν να είναι η πύλη εισόδου για τα εμπορικά πλοία από τη θάλασσα προς το κέντρο της πόλης, την πλατεία Kongens Nytorv. Για αιώνες, το Nyhavn ήταν ένα πολυσύχναστο εμπορικό λιμάνι, γεμάτο πλοία και ναύτες από όλο τον κόσμο.

Τα πολύχρωμα σπίτια που βλέπεις ήταν αποθήκες και κατοικίες εμπόρων, ενώ η περιοχή ήταν γνωστή για την έντονη ζωή της. Οι ναύτες στα λιμάνια συνήθως θέλουν αλκοόλ και γυναίκες, έτσι η περιοχή είχε αποκτήσει κακή φήμη με παμπ, μπαρ και πορνεία. Κάποια στιγμή τα πλοία μεγάλωσαν σε μέγεθος, δεν χωρούσαν εδώ και η περιοχή έχασε την σημασία της σαν εμπορικό λιμάνι.

Στη δεκαετία του 1980, η Nyhavn ανακαινίστηκε πλήρως. Τα παλιά κτίρια μετατράπηκαν σε εστιατόρια, καφέ και μπαρ, διατηρώντας όμως την ιστορική τους γοητεία.

Ένα από τα πιο διάσημα πρόσωπα που συνδέονται με το Nyhavn είναι ο Δανός συγγραφέας παραμυθιών, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν που έζησε εδώ σε τρία διαφορετικά σπίτια κατά μήκος του καναλιού.

Τα παλιά ιστιοφόρα.

Τα αγαπάω πολύ τα παλιά ξύλινα ιστιοφόρα. Έχουν μια απίστευτη γοητεία και ομορφιά. Τα είδα εδώ αγκυροβολημένα στο κανάλι Nyhavn, σωστά διατηρημένα, να λειτουργούν σαν αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας και της ιστορίας της περιοχής. Δεν είναι μόνο τα χρωματιστά σπίτια που δίνουν το στίγμα στην περιοχή, είναι και τα παλιά ξύλινα πλοία. Και τα δύο μαζί, δημιουργούν μια μοναδική γραφική εικόνα, που προσελκύει εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο.

Όταν το Nyhavn ήταν ένα πολυσύχναστο εμπορικό λιμάνι, η διώρυγα ήταν γεμάτη με τέτοια ξύλινα ιστιοφόρα. Μετά άλλαξαν οι εποχές και μαζί τους και τα πλοία. Για να διατηρηθεί η ναυτική κληρονομιά της περιοχής, πολλά από αυτά τα πλοία αγοράστηκαν και αναπαλαιώθηκαν από διάφορους φορείς και ιδιώτες. Πολλά από αυτά έχουν μεγάλη ηλικία, από τον 19ο ή τις αρχές του 20ου αιώνα.

Σήμερα, το κομμάτι του καναλιού του Nyhavn που βρίσκεται μεταξύ της γέφυρας και του “Μνημείου της Άγκυρας” έχει χαρακτηριστεί ως “Μουσείο Πλοίων”. Εδώ θα δεις διάσημα ιστιοπλοϊκά όπως το MS Halmo, το MS Halmo V και το Anna Moller.

Το μνημείο των ναυτικών με την άγκυρα.

Περπατώντας προς το τέλος του καναλιού της Nyhavn και λίγο πριν την μεγάλη κεντρική πλατεία θα δεις αυτή την άγκυρα. Είναι ένα μνημείο αφιερωμένο στη μνήμη των Δανών ναυτικών που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η τοποθεσία της είναι ιδιαίτερα συμβολική. Βρίσκεται στην είσοδο του Nyhavn, από όπου κάποτε έφταναν και έφευγαν τα πλοία, υπενθυμίζοντας έτσι τη θυσία όσων ξεκίνησαν ένα ταξίδι και δεν επέστρεψαν ποτέ. Κάτω από την άγκυρα, έχει θαφτεί μια μολύβδινη κάψουλα που περιέχει τα ονόματα των περίπου 1.600 πεσόντων ναυτικών.

Τα ιστορικά κτίρια της Κοπεγχάγης.

Αν περπατήσεις στους κεντρικούς δρόμους της πόλης θα σου κάνει εντύπωση πόσα ωραία παλιά σπίτια θα δεις. Τα περισσότερα σε νεοκλασικό ύφος, με τις χαρακτηριστικές όμορφες προσόψεις τους, ανακαινισμένα και βαμμένα πολύ ιδιαίτερα, δίνουν μια ξεχωριστή εικόνα στο κέντρο της πόλης.

Η διατήρηση τους είναι πολύ σημαντική, έτσι το κράτος και ο δήμος της πόλης το προσπαθούν πολύ. Τα ιστορικά αυτά κτίρια δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία και την εξέλιξη της δανικής κοινωνίας, της αρχιτεκτονικής και του πολιτισμού. Η διατήρησή τους εξασφαλίζει ότι αυτή η κληρονομιά θα περάσει και στις επόμενες γενιές.

Όσο και αν φαίνεται περίεργο, ένα σημαντικό επιχείρημα υπέρ της διατήρησης είναι η βιώσιμη ανάπτυξη. Η διατήρηση και ανακαίνιση παλιών κτιρίων με παραδοσιακά υλικά, αντί της κατεδάφισης και ανέγερσης νέων, είναι μια πιο βιώσιμη προσέγγιση. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα κτίρια που έχουν χτιστεί πριν το 1960 μπορούν να διατηρηθούν για αιώνες, αν συντηρούνται σωστά με τα αρχικά υλικά και μεθόδους.

Η κατοικία σήμερα στην Κοπεγχάγη.

Είναι ένα από τα πιο καυτά κοινωνικά ζητήματα. Αν θέλεις να μείνεις σε αυτά τα κτίρια σε ένα διαμέρισμα 80τμ. θα πληρώνεις περίπου 2500€ τον μήνα ενοίκιο, συν τα υπόλοιπα. Οι τιμές ενοικίων και αγοράς κατοικίας έχουν αυξηθεί θεαματικά την τελευταία δεκαετία.

Η ζήτηση είναι πολύ υψηλή, λόγω πληθυσμιακής αύξησης από ξένους εργαζόμενους και φοιτητές, αλλά και περιορισμένης νέας δόμησης στο κέντρο. Για τους μέσους εργαζόμενους, φοιτητές και οικογένειες χωρίς ιδιοκτησία, η κατάσταση τείνει προς το μη βιώσιμη. Η στέγη απορροφά υπερβολικό ποσοστό του εισοδήματος τους, περιορίζει τις κοινωνικές σχέσεις και κάνει δύσκολη την παραμονή στην πόλη.

Πολλά νέα ζευγάρια που έχουν να πληρώνουν στεγαστικό δάνειο για το σπίτι που αγόρασαν, νοικιάζουν ένα δωμάτιο σε πλατφόρμες για τουρίστες για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους.

Η ίδια η δημοτική αρχή της Κοπεγχάγης αναγνωρίζει το πρόβλημα και προωθεί σχέδια για περισσότερη προσιτή κατοικία, αλλά η ζήτηση εξακολουθεί να ξεπερνά την προσφορά.

Στην πλατεία με τα ανάκτορα.

Η διαδρομή μας από την φημισμένη Nyhavn θα κατέληγε στην μικρή γοργόνα, ένα σύμβολο της πόλης. Περάσαμε από την πλατεία των ανακτόρων στις δώδεκα το μεσημέρι που η φρουρά κάνει την παραδοσιακή αλλαγή. Η πλατεία χτίστηκε τον 18ο αιώνα και έχει τέσσερα πανομοιότυπα παλάτια. Τα τέσσερα παλάτια περιβάλλουν μια οκταγωνική πλατεία, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται ένα έφιππο άγαλμα του βασιλιά Φρειδερίκου Ε΄. Το συγκρότημα είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα αρχιτεκτονικής ροκοκό στην Ευρώπη.

Η βασιλική οικογένεια της Δανίας συνεχίζει να χρησιμοποιεί τα παλάτια και σήμερα, αναλόγως βέβαια με την εποχή. Η Δανία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά υποστήριξης για τη μοναρχία στην Ευρώπη και αυτό μου έκανε μεγάλη εντύπωση.

Ο βασιλιάς και η βασίλισσα θεωρούνται σύγχρονοι, προσιτοί και ενεργοί πολίτες, χωρίς άμεση ανάμειξη στην πολιτική, πράγμα που τους κάνει ιδιαίτερα αγαπητούς. Δεν έχουν επίσημο μισθό, το λένε κρατική επιχορήγηση. Tα έξοδα τους είναι περίπου 17 εκατ. ευρώ τον χρόνο, δηλαδή 1,4 εκατ. ευρώ τον μήνα.

Υπάρχουν και στη Δανία φωνές που τάσσονται υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, είναι όμως μια μικρή μειοψηφία. Ο θρόνος παραμένει ένας από τους πιο σεβαστούς θεσμούς.

Το Kastellet.

Είναι ένα από τα πιο όμορφα και ιστορικά μέρη της Κοπεγχάγης. Πρόκειται για ένα καλοδιατηρημένο οχυρό σε σχήμα πενταγώνου, το οποίο περιβάλλεται από μία τάφρο που μοιάζει με λίμνη. Το πάρκο είναι μεγάλο και έχει πολλά μονοπάτια για να περπατήσεις. Περνάς μέσα από το πάρκο για να πάς με τα πόδια στην μικρή γοργόνα.

Η Κοπεγχάγη έχει 42,4 m2 πράσινο ανά κάτοικο. Υψηλό ποσοστό, όχι από τα πολύ υψηλά στην Ευρώπη, φυσικά καμία σχέση με το δικό μας 2,4 m2 ανά κάτοικο. Κάθε κάτοικος της Κοπεγχάγης έχει στη διάθεσή του περίπου 42,4 τετραγωνικά μέτρα πράσινου χώρου.

Το ένα τέταρτο, το 25% της συνολικής αστικής έκτασης της Κοπεγχάγης αποτελείται από πράσινους χώρους. Και το εντυπωσιακό είναι ότι το 96% των κατοίκων ζει σε απόσταση 15 λεπτών με τα πόδια από ένα πάρκο.

Η ‘’Μικρή Γοργόνα’’

Δεν υπάρχει περίπτωση να πάς στην Κοπεγχάγη και να μην πάς να δεις την Μικρή Γοργόνα. Είναι το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο της πόλης και ίσως ένα από τα πιο διάσημα αγάλματα στον κόσμο. Πάνω από 1 εκατ. τουρίστες το επισκέπτονται κάθε χρόνο.

Το άγαλμα είναι εμπνευσμένο από το ομώνυμο παραμύθι του διάσημου Δανού συγγραφέα Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1837. Συμβολίζει την ιστορία της Γοργόνας που θυσίασε τη φωνή της και υπέφερε για τον έρωτά της για έναν πρίγκιπα, χωρίς τελικά να καταφέρει να μείνει μαζί του. Στην αρχική ιστορία του Άντερσεν, η κατάληξη είναι τραγική, καθώς η γοργόνα μεταμορφώνεται σε αφρό της θάλασσας.

Δημιουργήθηκε κατόπιν παραγγελίας του Καρλ Γιάκομπσεν, γιου του ιδρυτή της ζυθοποιίας Carlsberg, ο οποίος γοητεύτηκε από μια παράσταση μπαλέτου βασισμένη στο παραμύθι.

Το έφτιαξε ο γλύπτης Έντβαρντ Έρικσεν από μπρούτζο το 1913. Για το κεφάλι χρησιμοποίησε ως μοντέλο την μπαλαρίνα Έλεν Πράις, ενώ για το σώμα, καθώς η μπαλαρίνα αρνήθηκε να ποζάρει γυμνή, χρησιμοποίησε τη σύζυγό του, Ελίνε Έρικσεν.

Όπως βλέπεις και στην φωτογραφία είναι ένα μικρό άγαλμα, αυτό όμως να μην γίνει αιτία να σε απογοητεύσει. Είναι ένα όμορφο άγαλμα με εξαιρετική γλυπτικότητα και κίνηση και είναι τιμητικό που ένα άγαλμα έγινε το σύμβολο της πόλης.

Στην κεντρική αγορά Torvehallerne.

Ηταν αργά το απόγευμα όταν φθάσαμε στην κεντρική αγορά της Κοπεγχάγης για να ψωνίσουμε για το δείπνο μας. Είναι μια από τις πιο δημοφιλείς αγορές τροφίμων στην πόλη. Αποτελείται από δύο μεγάλα κλειστά κτίρια με γυάλινη επένδυση και έναν ανοιχτό χώρο ανάμεσά τους, γεμάτο με πάγκους και μαγαζιά.

Είναι μια σύγχρονη αγορά τροφίμων που άνοιξε το 2011, ακριβώς δίπλα στον κεντρικό σταθμό Norreport. Ένας γαστρονομικός παράδεισος για ντόπιους και τουρίστες, προσφέροντας μια μεγάλη ποικιλία από φρέσκα προϊόντα και έτοιμα γεύματα.

Θα βρεις λαχανικά, φρούτα, τυριά, αλλαντικά, ψωμιά και εξειδικευμένα προϊόντα από τη Δανία και όλο τον κόσμο. Μπορείς επίσης να δοκιμάσεις το παραδοσιακό δανέζικο smorrebrod, ένα ανοιχτό σάντουιτς, δηλαδή έχει μόνο μια φέτα ψωμί σίκαλης και από πάνω διάφορα υλικά. Αν είσαι κουρασμένος και δεν θέλεις να μαγειρέψεις το βράδυ, μπορείς να αγοράσεις ένα έτοιμο ποιοτικό γεύμα.

Η ζωντανή και πολυσύχναστη ατμόσφαιρα της αγοράς Torvehallerne είναι από μόνη της μια εμπειρία και μας άρεσε πολύ, αλλά πήραμε επίσης και εξαιρετικά προϊόντα για το δείπνο μας.

Στην Christiania, μια μικρή κοινότητα αλλιώς.

Θα την ξέρεις ίσως αυτή την διάσημη περιοχή της Κοπεγχάγης και αξίζει να την γνωρίσεις από κοντά γιατί είναι ένα σπάνιο κοινωνικό φαινόμενο παγκοσμίως.

Η Christiania, γνωστή και ως Freetown Christiania, είναι μια αυτόνομη κοινότητα και βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης, πηγαίνεις εύκολα εκεί με τα πόδια. Περπατώντας μέσα στην μικρή κοινότητα της Christiania θα αισθανθείς ωραία. Θα είσαι ίσως εκεί που θα ήθελες να είσαι και δεν το τόλμησες ποτέ, έστω και για λίγο.

Ιδρύθηκε το 1971 όταν μια ομάδα χίπηδων και άλλων νέων κατέλαβαν μια εγκαταλελειμμένη στρατιωτική βάση στην περιοχή Christianshavn. Η κίνησή τους ήταν μια πράξη διαμαρτυρίας κατά της έλλειψης στέγασης και της αυστηρής κοινωνικής δομής της εποχής. Ο σκοπός τους ήταν να δημιουργήσουν ένα “κράτος” χωρίς εξουσία, όπου οι άνθρωποι θα ζουν με τους δικούς τους κανόνες, βασισμένοι στην συλλογική διαχείριση και την ελεύθερη έκφραση.

Το κοινωνικό πείραμα Christiania.

Έτσι το ονόμασε η δανική κυβέρνηση στην αρχή, αναγνωρίζοντας το σαν προσωρινό φαινόμενο και επέτρεψε την ύπαρξη του. Ωστόσο, η κοινότητα ρίζωσε και άρχισε να αναπτύσσεται. Οι κάτοικοι έχτισαν τα δικά τους σπίτια, δημιούργησαν συλλογικές επιχειρήσεις και καθιέρωσαν τις δικές τους συνελεύσεις για τη λήψη αποφάσεων.

Με την πάροδο του χρόνου, η δανική κυβέρνηση αναγνώρισε την Christianiα επιτρέποντας στους κατοίκους της να ζουν με τους δικούς τους κανόνες, αν και υπήρχαν πάντα εντάσεις και διαπραγματεύσεις με το κράτος.

Η νομική κατάσταση της Christiania ήταν ασαφής για χρόνια. Το 2004, η δανική κυβέρνηση αποφάσισε ότι η περιοχή πρέπει να επιστρέψει στο κράτος και οι κάτοικοι να αγοράσουν τα σπίτια τους. Μετά από μακροχρόνιες νομικές μάχες, οι κάτοικοι κατέληξαν σε συμφωνία με την κυβέρνηση το 2012. Η συμφωνία αυτή τους επέτρεψε να αγοράσουν ένα μεγάλο μέρος της περιοχής μέσω ενός ειδικού ταμείου, αναγνωρίζοντας ουσιαστικά το δικαίωμά τους να παραμείνουν.

Οι κάτοικοι της Christiania διοικούν την κοινότητά τους συλλογικά, βασιζόμενοι στις αρχές της αυτονομίας και της αυτοοργάνωσης. Έχουν δικούς τους “κανόνες” και δική τους “κουλτούρα”.

Christiania και κάνναβη.

Στον διάσημο δρόμο Pusher Street στην Christiania έβρισκες ελεύθερα να αγοράσεις κάνναβη. Η αντιπαράθεση με την κοινωνία της Κοπεγχάγης και την αστυνομία ήταν έντονη για χρόνια για την κάνναβη.

Η Christiania ήταν ανεκτική στην πώληση και χρήση κάνναβης, κάτι που έρχονταν όμως σε άμεση σύγκρουση με τη δανική νομοθεσία. Η αστυνομία έκανε συχνά επιδρομές, συλλαμβάνοντας πωλητές και κατάσχοντας ναρκωτικά. Αυτές οι ενέργειες οδηγούσαν σε συγκρούσεις και βίαια επεισόδια μεταξύ των κατοίκων και των αστυνομικών δυνάμεων.

Παρά το γεγονός ότι οι κάτοικοι αγωνίζονταν για το δικαίωμα της κοινότητας, η παρουσία συμμοριών και η βία που συνδέονταν με το εμπόριο ναρκωτικών προκάλεσαν εσωτερικές διαμάχες. Οι ίδιοι οι κάτοικοι, θέλοντας να προστατεύσουν το αρχικό όραμα της ελεύθερης κοινωνίας, πήραν την απόφαση να καταργήσουν την πώληση κάνναβης στην Pusher Street.

Έτσι το 2024, οι κάτοικοι, με τη στήριξη των αρχών, προχώρησαν σε μια συμβολική αλλά και ουσιαστική κίνηση, ξήλωσαν το πλακόστρωτο της Pusher Street, δίνοντας ένα τέλος στην ανοχή προς το παράνομο εμπόριο κάνναβης και βάζοντας την Christiania σε μια νέα πιο ήσυχη εποχή.

Η Christiania σήμερα.

Η Christiania έχει σήμερα 1.000 κατοίκους εκ των οποίων τα 200 είναι παιδιά.

Κυβερνιέται με ένα σύστημα οριζόντιας αυτοδιαχείρισης, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται συλλογικά και με συναίνεση. Συνδυάζει στοιχεία αναρχικής, κοινοτικής και συνεταιριστικής οργάνωσης και είναι η πιο ενδιαφέρουσα κοινότητα αυτοδιαχείρισης στην Ευρώπη σήμερα.

Οι αποφάσεις παίρνονται σε συνελεύσεις όπου όλοι οι κάτοικοι έχουν δικαίωμα λόγου. Δεν υπάρχει ιεραρχία με εκλεγμένους ηγέτες.

Για να πάρουν μια απόφαση, επιδιώκεται ομοφωνία. Αν έστω και ένας κάτοικος διαφωνεί σοβαρά, η συζήτηση συνεχίζεται μέχρι να βρεθεί κοινός τόπος. Αυτό κάνει τις διαδικασίες αργές, αλλά εξασφαλίζει ότι δεν υπάρχουν χαμένοι.

Η Christiania είναι χωρισμένη σε 14 γειτονιές. Κάθε γειτονιά έχει τη δική της συνέλευση για τοπικά ζητήματα. Για θέματα που αφορούν όλη την κοινότητα υπάρχει η Γενική Συνέλευση των κατοίκων.

Το κοινό ταμείο.

Οι κάτοικοι πληρώνουν σε ένα κοινό ταμείο, που καλύπτει έξοδα για υποδομές, ρεύμα, συντήρηση, σχολεία και άλλα. Kάθε κάτοικος της Christiania άνω των 18 πληρώνει στο κοινό ταμείο περίπου 200 € τον μήνα. Αυτά είναι για το κοινό ταμείο. Για ενοίκιο κατοικίας πληρώνει περίπου 4€ το τετραγωνικό μέτρο. Δηλαδή για ένα σπίτι 50 m2 θα πληρώσει 200 €. Είναι εξαιρετικά λίγα για Κοπεγχάγη, στην πόλη αυτό το σπίτι κοστίζει πάνω από 1500€.

Η γη δεν ανήκει ατομικά σε κανέναν είναι κοινόχρηστη. Τα σπίτια χτίστηκαν από τους ίδιους και συχνά περνούν από χέρι σε χέρι με απόφαση της κοινότητας.

Η διαχείριση των κοινών πόρων όπως ενοίκια από καταστήματα, έσοδα από συναυλίες και άλλα γίνεται συλλογικά, όλα τα έσοδα μπαίνουν στο κοινό ταμείο.

Στην Christiania θα βρεις όμορφα καφέ και εστιατόρια που λειτουργούν με βάση την κοινόχρηστη και δημιουργική ηθική, με συλλογικές λειτουργίες. Η φιλοσοφία είναι αυτοεξυπηρέτηση, self-service, έτσι συμμετέχεις και εσύ στην κοινότητα και συμβάλλεις να κρατηθούν οι τιμές χαμηλά. Πολλά από τα προϊόντα είναι βιολογικά και φτιαγμένα από τους ίδιους τους κατοίκους. Το μέρος είναι ιδιαίτερο, ήσυχο και υπέροχο για να πιείς ένα καφέ η να απολαύσεις ένα ποιοτικό γεύμα.

Περπατώντας στην Christiania θα θαυμάσεις τα ιδιόμορφα χειροποίητα σπίτια, φτιαγμένα από τους ίδιους τους κατοίκους. Παντού θα συναντήσεις γκράφιτι, street art και γλυπτά, που δίνουν στην περιοχή έναν πολύχρωμο και καλλιτεχνικό χαρακτήρα.

Οι κάτοικοι για να έχουν κάποιο εισόδημα άνοιξαν καταστήματα με ρούχα, κοσμήματα, βιβλία, χειροτεχνίες και γκαλερί τέχνης. Εδώ κάτι θα βρεις να αγοράσεις για να τους ενισχύσεις οικονομικά. Η Christiania σήμερα είναι ένα τουριστικό μέρος και γεμίζει κάθε μέρα με κόσμο, συνεχίζει όμως να κρατάει ακόμη το άρωμα της παλιάς καλής εποχής της.

Το ποδήλατο Christiania.

Δεν γίνεται να μην πω κάτι για το φημισμένο ποδήλατο της Christiania που πλέον το βλέπεις σε όλη την πόλη. Τα ποδήλατα αυτά, τύπου Christiania, είναι τα γνωστά cargo bikes, τα οποία πήραν το όνομά τους από την ελεύθερη κοινότητα Christiania, όπου πρωτοεμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1980.

Το πρώτο Christiania bike κατασκευάστηκε το 1984, μέσα στην κοινότητα, από κατοίκους που ήθελαν ένα εύκολο, βιώσιμο μέσο μεταφοράς.

Έχει τρείς ρόδες και μπροστά έχει ένα μεγάλο ξύλινο ή μεταλλικό κουτί, μέσα στο οποίο μπορείς να μεταφέρεις τα πάντα, τα παιδιά, τα ψώνια, τον σκύλο, τα εμπορεύματα για το μαγαζί.

Επειδή ήταν πρακτικό και ασφαλές, έγινε γρήγορα δημοφιλές όχι μόνο στην Christiania αλλά σε όλη την πόλη. Τα Christiania bikes είναι το εμβληματικό σύμβολο της ποδηλατικής κουλτούρας της Δανίας, με λίγα λόγια, το ‘’οικογενειακό αυτοκίνητο’’ της Κοπεγχάγης.

Τα ποδήλατα στην Κοπεγχάγη.

Ποδήλατα, ποδήλατα παντού. Η πόλη είναι γεμάτη ποδήλατα, θα τα συναντήσεις παντού όπου κι αν πας. Είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα του ποδήλατου.

Περίπου το 45% των καθημερινών μετακινήσεων γίνεται με ποδήλατο. Καθημερινά ποδηλατούνται περίπου 1,2–1,44 εκατομμύρια χιλιόμετρα στην πόλη. Το όφελος για την οικονομία από όλα αυτά τα χιλιόμετρα είναι εντυπωσιακό και φτάνει το 1 εκατ. € την ημέρα.

Όλα αυτά τα ποδήλατα για να μετακινηθούν με ασφάλεια χρειάζονται ποδηλατόδρομους. Η πόλη τα τελευταία δέκα χρόνια έχει επενδύσει πάνω από 200 εκατ. € σε υποδομές ποδηλασίας. Έτσι έχει 400 χιλιόμετρα ποδηλατόδρομους πολλοί από αυτούς προστατευμένοι με κράσπεδα. Υπάρχουν ποδηλατικές λεωφόροι ταχείας κυκλοφορίας που συνδέουν τα προάστια με το κέντρο. Υπάρχουν καινοτόμες γέφυρες ειδικά σχεδιασμένες για ποδηλάτες. Υπάρχουν φανάρια συγχρονισμένα με την ταχύτητα των ποδηλατών για συνεχή ροή και ασφάλεια. Για τους τουρίστες έχει και μια επίπεδη διαδρομή 13 χιλιομέτρων μέσα από την οποία μπορούν να γνωρίσουν τον πολιτισμό και την γαστρονομία της πόλης.

Η Κοπεγχάγη έχει πάνω από 750.000 ποδήλατα και 600.000 κατοίκους.

Έχει περισσότερα ποδήλατα από κατοίκους και αυτοκίνητα – περίπου 5 ποδήλατα για κάθε αυτοκίνητο. Η ποδηλασία εδώ δεν είναι μόνο ένας απλώς τρόπος μετακίνησης, είναι ένας ολόκληρος τρόπος ζωής που συνδυάζει υγεία, περιβάλλον και οικονομία.

Η καθημερινή ποδηλασία μειώνει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών, υπέρτασης και διαβήτη, έτσι μειώνει τα έξοδα του κράτους για περίθαλψη.

Δυναμώνει τα πόδια, τον κορμό και τις αρθρώσεις χωρίς μεγάλη καταπόνηση, αφού είναι δραστηριότητα χαμηλής έντασης. Έχεις άγχος η συμπτώματα κατάθλιψης, κάνε ποδήλατο και σίγουρα θα μειωθούν. Θέλει βέβαια και να προσέχεις όταν κάνεις ποδήλατο γιατί τα ατυχήματα μπορεί να είναι δύσκολα. Έχω κάνει πολλά χιλιόμετρα με τα ποδήλατα μου και ξέρω ότι κάποια στιγμή θα πέσεις.

Ποδήλατο, το πιο οικολογικό μέσο μετακίνησης.

Φυσικά δεν εκπέμπει CO₂ μειώνοντας έτσι το αποτύπωμα άνθρακα της πόλης. Δεν κάνει θόρυβο και οι πόλεις με μεγάλη χρήση ποδήλατου είναι πιο ήσυχες και πιο ευχάριστες για τους κατοίκους. Πιάνει πολύ λιγότερο χώρο από ένα αυτοκίνητο, κάνοντας τους δρόμους πιο λειτουργικούς.

Αν το δούμε από την κοινωνική του διάσταση, το ποδήλατο είναι προσιτό σε όλους, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Οι πόλεις τώρα με έντονη ποδηλατική κουλτούρα έχουν πιο ζωντανό δημόσιο χώρο και καλύτερες κοινωνικές σχέσεις.

Το ποδήλατο είναι ένας τρόπος να συνδυάζεις τη σωματική άσκηση με την καθημερινή μετακίνηση, να προστατεύεις το περιβάλλον και να εξοικονομείς χρήματα, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλεις σε πιο καθαρές, πιο ήσυχες και πιο βιώσιμες πόλεις. Εδώ στην Κοπεγχάγη το έχουν καταλάβει καλά και το υποστηρίζουν.

Στο Art-center CC της Κοπεγχάγης.

Φύγαμε από το κέντρο και πήγαμε στην περιοχή Refshaleoen της Κοπεγχάγης που έχει μετατραπεί σε ένα ζωντανό πολιτιστικό κέντρο. Εδώ βρίσκεται το Art-center της Κοπεγχάγης. Είναι ένα διεθνές κέντρο τέχνης που ειδικεύεται στην installation art. Ο χώρος είναι μεγάλος και φιλοξενεί έργα από παγκοσμίου φήμης καλλιτέχνες, αλλά και από ανερχόμενα ταλέντα. Τα έργα είναι συχνά μεγάλα σε κλίμακα και ο επισκέπτης μπορεί να τα βιώσει με όλο του το σώμα. Μου έκαναν μεγάλη εντύπωση δύο αίθουσες πολύ ξεχωριστές.

Το CC CreaTe είναι ένα studio-εργαστήρι μεγάλων διαστάσεων για παιδιά και ενήλικες, για να εξερευνήσουν τη δημιουργικότητά τους μέσα από το παιχνίδι, τη ζωγραφική, την κατασκευή και άλλες δραστηριότητες.

Σε αντίθεση με τις κλασικές αίθουσες τέχνης όπου ο θεατής απλώς παρατηρεί, εδώ η αλληλεπίδραση είναι το κλειδί. Οι επισκέπτες γίνονται συμμέτοχοι στο έργο, δημιουργώντας κάτι δικό τους. Οι δραστηριότητες και τα θέματα του CreaTe εμπνέονται από τις τρέχουσες εκθέσεις του CC, βοηθώντας τα παιδιά να κατανοήσουν και να συνδεθούν με τη σύγχρονη τέχνη με έναν πιο προσιτό και βιωματικό τρόπο.

Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να βιώσουν οι οικογένειες την τέχνη μαζί και να ανακαλύψουν πώς η δημιουργικότητα, μπορεί να είναι μια παιχνιδιάρικη και ελκυστική διαδικασία για όλες τις ηλικίες.

Emma Talbot. “Are You a Living Thing That Is Dying or a Dying Thing That Is Living?”

Η Emma Talbot είναι γνωστή για τις μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις της, που συνδυάζουν ζωγραφική, κινούμενα σχέδια και γλυπτική. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά της μέσα είναι η ζωγραφική σε μετάξι. Τα έργα της Emma Talbot διερευνούν τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, καθώς και τις έννοιες της οικοπολιτικής και του περιβάλλοντος.

Μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση αυτή η έκθεση και μου άρεσε το εικαστικό μέρος αλλά και η θεματολογία. Μπαίνεις στην αίθουσα και είσαι μπροστά σε δύο μεγάλων διαστάσεων υφασμάτινες εγκαταστάσεις από ζωγραφισμένο μετάξι, τρισδιάστατα υφασμάτινα έργα, και ένα κινούμενο γλυπτό.

Η έκθεση της Emma Talbot διερευνά τις καταστροφικές συνέπειες στον πλανήτη από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Παρουσιάζει μια εναλλακτική κοσμοθεωρία, βασισμένη στη διασύνδεση μεταξύ των ειδών, τη βιωσιμότητα και την ανθρώπινη ανθεκτικότητα. Μας προτείνει δύο διαφορετικά μελλοντικά σενάρια για την ανθρωπότητα.

Το ένα είναι ένας εφιάλτης όπου η ζωή έχει σχεδόν αφανιστεί. Το άλλο σενάριο είναι πιο αισιόδοξο με μια βιώσιμη ζωή, γεμάτη βλάστηση και έντομα, με επίκεντρο τη δημιουργικότητα, τη φροντίδα και τη διασύνδεση με τη φύση.

Η κεντρική ερώτηση που βάζει η έκθεση της Emma Talbot είναι αν η ανθρωπότητα θα αντιμετωπίσει το τέλος της με παραίτηση ή με επανάσταση. Είναι συγκλονιστική η ερώτηση και με ζόρισε πολύ, γιατί μέχρι στιγμής πιστεύω ότι η ανθρωπότητα είναι εγκλωβισμένη σε μια απίστευτη παραίτηση. Μια οικολογική και κοινωνική επανάσταση θα μπορούσε να αλλάξει το μέλλον της ανθρωπότητας και του πλανήτη.

Urban garden restaurant.

Κοντά στο CC-center της Κοπεγχάγης, βρήκαμε ένα πανέμορφο χώρο, έναν αστικό κήπο με εστιατόριο. Είναι ένα εστιατόριο κάτω από μια μεγάλη τέντα στην μέση ενός λαχανόκηπου. Εδώ η εμπειρία του φαγητού είναι πολύ διαφορετική. Τα λαχανικά που θα φας καλλιεργούνται βιολογικά και έρχονται στο πιάτο σου απευθείας από το χωράφι.

Αυτή είναι μια μεγάλη βασική διαφορά με ένα κοινό εστιατόριο. Το αστικού κήπου-εστιατόριο καλλιεργεί τα δικά του λαχανικά, βότανα ή ακόμα και φρούτα, τα οποία χρησιμοποιεί στην κουζίνα του. Αυτό σημαίνει ότι τα πιάτα είναι φτιαγμένα με πολύ φρέσκα, τοπικά υλικά, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει μια όμορφη και ήρεμη ατμόσφαιρα, σαν να τρως σε ένα πάρκο ή έναν κήπο.

Είναι ένας τρόπος να φέρει κανείς τη φύση μέσα στην πόλη και να δημιουργήσει ένα χώρο όπου μπορείς να απολαύσεις το φαγητό σου σε ένα φυσικό περιβάλλον, μακριά από τη φασαρία της πόλης.

Στην Reffen street food.

H Reffen είναι η μεγαλύτερη αγορά street food στη Βόρεια Ευρώπη, εγκατεστημένη μέσα σε ένα παλιό εγκαταλειμμένο βιομηχανικό οικόπεδο. Είναι μια μεγάλη έκταση, 12.000 m² και φιλοξενεί περίπου 35 χώρους φαγητού, 10 μπαρ, 4 δημιουργικά εργαστήρια και την δική του μικροζυθοποιία.

Είναι ένας πολυχώρος φαγητού αλλά και ένας πολυχώρος πολιτισμού και εκδηλώσεων. Χτισμένη κυρίως από ανακυκλωμένα containers, συνδυάζει την industrial αισθητική με καταπράσινες γωνιές και πρόσβαση προς την παραλία. Έχει επίσης έναν μεγάλο εσωτερικό χώρο, μέσα σε ένα παλιό μηχανουργείο, κατάλληλο για συναυλίες και εκθέσεις,.

Στην Reffen street food θα βρεις μεγάλη ποικιλία φαγητών από όλο τον κόσμο. Θα δοκιμάσεις ιδιαίτερα φαγητά όπως Awasana από το Αφγανιστάν, Baobab από την Γκάμπια και Σενεγάλη, Buddha Rolls από την Ασία, Chatpata από την Ινδία και το Πακιστάν, Crêpes a la Cart από την Γαλλία, Fuego από την Αργεντινή, poke bowls, ramen, curry από την Ιαπωνία και πολλά άλλα τοπικά πιάτα από διάφορες χώρες.

Έχει τόσο ενδιαφέρον που εδώ έρχονται και διάφοροι γνωστοί σέφ για να φάνε και να πάρουν έμπνευση.

Στην παραλία.

Παίρνεις το φαγητό σου και την μπύρα σου από το Reffen και αν θέλεις μπορείς να πας δίπλα στις ξαπλώστρες της παραλίας, που είναι δωρεάν και προσφέρονται για ατμόσφαιρα παρέας.

Γέλια, συζήτηση, μουσικές, και ένα αίσθημα χαλάρωσης απλώνεται στον αέρα. Οι μπύρες εδώ αδειάζουν πολύ γρήγορα και ο καλοκαιρινός ήλιος βοηθάει στην διάθεση.

Το φαγητό είναι ένα από τα πιο ισχυρά και βασικά μέσα ανθρώπινης κοινωνικοποίησης. Δεν είναι μόνο μια βιολογική ανάγκη, αλλά και μια κοινωνική και πολιτισμική δραστηριότητα που φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Οι καφέδες, τα ποτά και τα γεύματα με φίλους, λειτουργούν σαν ευκαιρίες για χαλάρωση, συζήτηση και καλύτερη επικοινωνία.

Το φαγητό μπορεί να λειτουργήσει επίσης σαν γέφυρα μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών. Δοκιμάζοντας κουζίνες street-food από διαφορετικούς πολιτισμούς έρχεσαι κοντά στην κατανόηση ενός άλλου πολιτισμού και διώχνεις τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα.

Στο Μουσείο Design.

Είναι γνωστή η Σκανδιναβία για το μινιμαλιστικό σχεδιασμό στα έπιπλα και η Δανία έχει τους δικούς της μεγάλους σχεδιαστές επίπλων. Το Μουσείο Design της Κοπεγχάγης είναι αφιερωμένο σε αυτούς τους σχεδιαστές.

Βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης, πολύ κοντά στο παλάτι και στεγάζεται σε ένα πρώην δημόσιο νοσοκομείο. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1752-57 και θεωρείται ένα από τα ωραιότερα ροκοκό κτίρια της πόλης.

Έχει μια πανέμορφη εσωτερική αυλή με καφέ και αυτό το εντυπωσιακό γλυπτό από ξαπλώστρες το ‘’Pavilion of Hospitality’’. Παίρνεις ένα καφέ με δανέζικο γλυκάκι και τα απολαμβάνεις στον κήπο κοιτάζοντας αυτό το γλυπτό. Είναι η πρώτη γεύση του Δανέζικου μινιμαλισμού, η συνέχεια είναι μέσα στο μουσείο.

Το Danish Design είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα στον κόσμο και έχει αφήσει σφραγίδα, τόσο στα έπιπλα, όσο και σε αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Αυτό που το χαρακτηρίζει είναι ένας συνδυασμός αισθητικής, λειτουργικότητας και χειροτεχνικής ποιότητας.

Μινιμαλισμός και καθαρές γραμμές, λειτουργικότητα, φυσικά υλικά, χειροτεχνία και αντοχή, αρμονία με τον χώρο, διαχρονικότητα και δημοκρατικό πνεύμα- το design πρέπει να είναι για όλους.

Μεγάλοι Δανοί σχεδιαστές που έμειναν στην ιστορία και έργα τους που φτιάχνονται ακόμη.

Arne Jacobsen με τις διάσημες καρέκλες Egg Chair και Swan Chair το1958.

Hans J. Wegner με την επίσης διάσημη καρέκλα Wishbone Chair, Y-Chair το 1949.

Poul Henningsen με το φωτιστικό Artichoke Lamp το 1958.

Λουλούδια και hygge.

Δεν ξέρω τι να πω για το πόσα λουλούδια συναντάς στην πόλη- βοηθάει βέβαια και ο καιρός με τις βροχές. Αυτό το παγκάκι με αυτή την τεράστια ανθισμένη κολκβίτσια από πάνω σου είναι μαγικό. Η αγάπη για τα λουλούδια φαίνεται παντού στην πόλη. Δεν είναι όμως μόνο θέμα διακόσμησης, είναι μια στάση ζωής των κατοίκων απέναντι στη φύση και στην ευζωία.

Ο Δήμος της Κοπεγχάγης δίνει μεγάλη σημασία στο πράσινο και γεμίζει την πόλη με λουλούδια. Αλλά και οι κάτοικοι κάνουν ότι μπορούν, στολίζουν τα περβάζια και τα μπαλκόνια τους με γλάστρες γεμάτες με κάθε είδους λουλούδια, που δίνουν χρώμα στους δρόμους και δημιουργούν μια ζεστή και λουλουδάτη αίσθηση στην πόλη.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει επίσης έντονο ενδιαφέρον για τοπικές και βιολογικές καλλιέργειες λουλουδιών. Μικρές αστικές φάρμες και συλλογικές προσπάθειες φυτεύουν λουλούδια σε άδεια οικόπεδα, ώστε να ενισχυθεί η βιοποικιλότητα και να προσελκυστούν μέλισσες και πεταλούδες.

Τα λουλούδια είναι αναπόσπαστο στοιχείο του hygge, της δανέζικης φιλοσοφίας, περνάω καλά. Ένα βάζο με φρέσκα λουλούδια στο τραπέζι, λίγα κεριά και μια κούπα καφέ αρκούν για να δημιουργήσουν την αίσθηση θαλπωρής που αναζητούν οι Δανοί.

To hygge είναι η ικανότητα να απολαμβάνεις την ζωή μέσα από απλά πράγματα. Είναι το αντίθετο από το θέλω πολλά για να είμαι ευτυχισμένος. Στο hygge βρίσκεις χαρά στα μικρά πράγματα.

Η ζωή όπως ξέρεις δεν έχει απόλυτη ευτυχία, έχει όμως μικρές στιγμές ευτυχίας και αυτές τις στιγμές δεν πρέπει να τις χάνεις. Το hygge, είναι η τέχνη του να νιώθεις καλά μέσα στη στιγμή, είναι τρόπος ζωής, μια απλότητα που κατά την γνώμη μου αγγίζει την Βουδιστική φιλοσοφία.

Στην δημοτική βιβλιοθήκη της Κοπεγχάγης με τα δύο πρόσωπα.

Αυτό που βλέπεις στην φωτογραφία είναι το παλιό πρόσωπο .Είναι ένα πολύ όμορφο κτίριο μέσα σε έναν επίσης όμορφο κήπο. Χτίστηκε το 1906 από τον Hans Jοrgen Holm σε ύφος Art Nouveau. Αυτό το καλλιτεχνικό ρεύμα αντλούσε έμπνευση από τη φύση, κάτι που το βλέπεις σε πολλά στοιχεία του κτιρίου, όπως τα κάγκελα, τα πόμολα των θυρών, τα φωτιστικά και τα διακοσμητικά.

Η Βιβλιοθήκη έχει μία τεράστια συλλογή βιβλίων.

Περισσότερα από 30 εκατομμύρια τίτλοι είναι διαθέσιμοι στο κοινό. Λειτουργεί και σαν εθνικό αρχείο και έχει όλες τις εκδόσεις που έχουν τυπωθεί στη Δανία από το 1482 και μετά. Η συλλογή χειρογράφων της είναι μία από τις μεγαλύτερες στη Βόρεια Ευρώπη. Περιλαμβάνει επιστολές, χειρόγραφα και σημειώσεις, από σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και ο φιλόσοφος Σόρεν Κίρκεγκαρντ. Η βιβλιοθήκη έχει μία από τις μεγαλύτερες συλλογές χαρτών της Βόρειας Ευρώπης, καθώς και το Εθνικό Μουσείο Φωτογραφίας, με περίπου 50.000 έργα. Έχει δημιουργήσει επίσης ένα τεράστιο ψηφιακό αρχείο που περιλαμβάνει ιστορικές εφημερίδες, ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα, όπως και διαφημίσεις από τον κινηματογράφο.

Η παλιά αίθουσα ανάγνωσης της βιβλιοθήκης της Κοπεγχάγης είναι ένα πραγματικό αρχιτεκτονικό στολίδι και ένας χώρος με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Διατηρεί σχεδόν αναλλοίωτη την αισθητική της από το 1906. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της αίθουσας είναι οι επιτραπέζιοι λαμπτήρες, με πράσινα γυάλινα αμπαζούρ. Σχεδιάστηκαν ειδικά για τη βιβλιοθήκη από τον Γιοχάνες Νίλσεν και δίνουν μια μοναδική ατμόσφαιρα στον χώρο.

Εδώ σε αυτόν τον ζεστό και ατμοσφαιρικό χώρο ερχόταν και ο Lenin το 1907 και καθόταν στην καρέκλα Νο 9. Μελετούσε οικονομικά, στατιστικά και νομικά αρχεία σχετικά με τη Ρωσία, όπως επίσης και γενικότερα θέματα πολιτικής επιστήμης. Ερευνούσε ιδιαίτερα τα ζητήματα που αφορούσαν την αγροτική οικονομία και τις γαιοκτητικές σχέσεις στη Ρωσία. Αυτά τα θέματα ανέπτυξε αργότερα στο έργο του ‘’Η Αγροτική Ζήτηση και η Μαρξιστική Κριτική της’’.

Black Diamond, έτσι λέγεται το καινούργιο πρόσωπο της βιβλιοθήκης.

Σχεδιάστηκε το 1999 από τους Schmidt Hammer Lassen, και είναι η προέκταση της παλιάς βιβλιοθήκης. Είναι όπως βλέπεις ένα μαύρο κτίριο, δεν είναι όμως μόνο τζάμι. Είναι καλυμμένο γύρω γύρω με γυαλιστερό μαύρο γρανίτη. Από αυτό πήρε και το όνομα του, μοιάζει με πολύ φαντασία σε μαύρο διαμάντι.

Το εξωτερικό τού κτιρίου επενδύθηκε με 2.500 m² γρανίτη από τη Ζιμπάμπουε.

Χρειάστηκαν 3.600 πλάκες βάρους 75 kg η κάθε μία, σε μέγεθος μεγάλο πλακάκι μπάνιου. Ο περίφημος γρανίτης Zimbabwe Black είναι από τα πιο γνωστά και καθαρά μαύρα πετρώματα στον κόσμο. Τα κοιτάσματα με τόσο ομοιογενές μαύρο χρώμα είναι πολύ περιορισμένα στη φύση.

Κάθισα και κοιτούσα το κτίριο από απόσταση και η αίσθηση ήταν ότι μου έδινε μια ψυχολογική ένταση και δεν ήθελα να το βλέπω, σε αντίθεση με το παλιό κτίριο, που θα μπορούσα να το βλέπω όλη μέρα με ευχαρίστηση. Δεν καταλαβαίνω επίσης τον λόγο χρήσης ενός τόσο σπάνιου υλικού σε τόσο μεγάλη διάσταση, σε μια βιβλιοθήκη που το παλιό της τμήμα είναι σε μια αρμονία με την φύση, ενώ το καινούργιο κατά την γνώμη μου είναι σε δυσαρμονία με την φύση.

Στο Κοιμητήριο Assistens.

Συνήθως δεν πηγαίνεις σε ένα κοιμητήριο για βόλτα. Αυτό όμως δεν είναι μόνο κοιμητήριο είναι και πάρκο. Επίσης εδώ αναπαύονται τρεις αγαπημένες μου προσωπικότητες που μου έδειξαν κάτι πολύ διαφορετικό.

Το κοιμητήριο ιδρύθηκε το 1760 για να καλύψει τις ανάγκες ταφής για τους φτωχούς, αλλά γρήγορα έγινε δημοφιλές και για τους πλούσιους και τους διάσημους της Δανίας. Σήμερα είναι ένα μέρος όπου οι ντόπιοι αλλά και οι επισκέπτες κάνουν περίπατο, κάνουν ποδήλατο ή απλά χαλαρώνουν, απολαμβάνοντας την ηρεμία και την πλούσια βλάστηση. Εγώ ήρθα εδώ για να τιμήσω τρεις ανθρώπους που με επηρέασαν πάρα πολύ.

Σέρεν Κίρκεγκορ και υπαρξισμός.

Σε νεαρή ηλικία στις φιλοσοφικές μου αναζητήσεις ήρθε στα χέρια μου ένα βιβλίο του Κίρκεγκορ. Δεν ήταν και το πιο εύκολο, με συγκλόνισε όμως γιατί ήταν ριζικά αντίθετο με ότι είχα μάθει έως τότε, από τον δικό μας τον Αριστοτέλη. Το διάβαζα για χρόνια και επηρέασε τον τρόπο που βιώνω την ζωή.

Ο Κίρκεγκορ θεωρείται ο πατέρας του υπαρξισμού. Η φιλοσοφική του άποψη ήταν επαναστατική. Μέχρι τότε όλοι έψαχναν την αντικειμενική αλήθεια και πάνω σε αυτό στηρίχθηκε η δυτική λογική. Ο Κίρκεγκορ ήρθε να μας πει ότι δεν υπάρχει αντικειμενική αλήθεια πάρα μόνο υποκειμενική. Η αλήθεια βρίσκεται στο “πώς” πιστεύει κανείς, και όχι στο “τι” πιστεύει. Μπορεί να σου φαίνεται περίεργο αλλά είναι αληθινό.

Νιλς Μπορ και κβαντική μηχανική.

Η κβαντική θεωρία ήταν άλλη μια επανάσταση στον τρόπο που βλέπω την ζωή. Η Αρχή της Συμπληρωματικότητας του Νιλς Μπορ μας λέει ότι τα αντικείμενα της κβαντικής φυσικής μπορούν να εμφανίζονται είτε ως σωματίδια είτε ως κύματα, αλλά ποτέ ταυτόχρονα. Για τις εργασίες του ο Νιλς Μπορ τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1922. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μπορ έφυγε από τη Δανία για να γλιτώσει από τους Ναζί. Η συμβολή του στην επιστήμη αλλά και η ηθική του στάση τον κάνουν μια από τις σημαντικότερες μορφές της σύγχρονης φυσικής.

Η κβαντική μηχανική μου έδειξε ότι ο κόσμος στο πιο μικρό του επίπεδο – άτομα, ηλεκτρόνια, φωτόνια – δεν λειτουργεί όπως τον βλέπω στην καθημερινότητα. Η φύση δεν είναι ένα “μηχανικό ρολόι” αλλά ένας κόσμος πιθανοτήτων, όπου η πραγματικότητα εμφανίζεται διαφορετικά, ανάλογα με το πώς την κοιτάμε.

Αυτή την άποψη της κβαντικής μηχανικής την βρήκα πολύ κοντά στην θεωρία του υπαρξισμού. Είδα μια φιλοσοφική γέφυρα μεταξύ Σέρεν Κίρκεγκορ και Νιλς Μπορ. Και οι δύο μου έμαθαν ότι τίποτα δεν είναι σταθερό στον κόσμο που ζω. Η πραγματικότητα δεν είναι σταθερή και αμετάβλητη, αλλά εξαρτάται από τη σχέση μας μαζί της. Αυτό για μένα ήταν μια μεγάλη αλλαγή για το πως βλέπω τον κόσμο.

Και στον υπαρξισμό και στην κβαντική μηχανική κολλάει βέβαια θαυμάσια ο αγαπημένος μου Ηράκλειτος με το ‘’τα πάντα ρεί ’’. Τον βλέπω να χαμογελάει που χιλιάδες χρόνια μετά, ακόμη μιλάμε για το ίδιο, ότι τίποτα δεν είναι ακίνητο, τίποτα δεν έχει αιώνια μορφή.

Και κάτι προσωπικό που μου συνέβη, καθώς κοιτούσα τον τάφο του ήρθε και κάθισε επάνω του ένα όμορφο κοράκι και άρχισε να μου μιλάει με τον τρόπο του. Μια κβαντική αλληλεπίδραση μέσα στον χρόνο.

Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και παραμύθια.

Και να που βρέθηκα μπροστά στον φοβερό παραμυθά και όχι μόνο. Τον αγαπάω γιατί ήταν ένας μεγάλος παραμυθάς αλλά και παθιασμένος ταξιδευτής. Έγραψε αρκετά ταξιδιωτικά βιβλία, τα οποία, αν και λιγότερο γνωστά από τα παραμύθια του, θεωρούνται σημαντικά για την περιγραφική και ποιητική τους προσέγγιση.

Ήρθε και στην Ελλάδα το 1841 και έγραψε το ” A Poet’s Bazaar’’ όπου περιγράφει τις εντυπώσεις του από ένα μεγάλο του ταξίδι στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Έχει και τις εμπειρίες του από την επίσκεψή του στην Αθήνα και άλλα μέρη της Ελλάδας.

Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ο ‘’πατέρας του λογοτεχνικού παραμυθιού’’

Μεγάλωσε σε μια φτωχή οικογένεια και ονειρευόταν από μικρός να γίνει ηθοποιός αλλά δεν τα κατάφερε. Έγινε όμως ένας μεγάλος συγγραφέας και τα παραμύθια του είναι γνωστά για τη γλυκιά τους μελαγχολία, τον ρεαλισμό και την ειλικρίνεια τους. Συχνά οι ιστορίες του δεν έχουν ευτυχισμένο τέλος, αλλά εκφράζουν την αισιοδοξία ότι το καλό και η ομορφιά τελικά θριαμβεύουν.

Σίγουρα έχεις ακούσει τα διάσημα έργα του και αν δεν τα έχεις διαβάσει ήρθε η ώρα να το κάνεις. Εγώ απλώς θα σου τα θυμίσω. Μην ξεχνάς τα καλά παραμύθια είναι για όλες τις ηλικίες.

“Η Μικρή Γοργόνα” Μια γοργόνα ερωτεύεται έναν πρίγκιπα και θυσιάζει τα πάντα για να γίνει άνθρωπος, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες και πόνο.

“Το Ασχημόπαπο” Η ιστορία ενός παπιού που περιφρονείται από όλους λόγω της ασχήμιας του, αλλά τελικά μεταμορφώνεται σε έναν όμορφο κύκνο. Αυτό το παραμύθι θεωρείται συχνά μια αλληγορία για την ίδια τη ζωή του Άντερσεν.

“Η Βασίλισσα του Χιονιού” Ένα επικό παραμύθι που αφηγείται την ιστορία της Γκέρντα, η οποία αναζητά τον φίλο της, Κάι, που τον έχει απαγάγει η Βασίλισσα του Χιονιού.

“Το Κοριτσάκι με τα Σπίρτα” Μια θλιβερή ιστορία για ένα φτωχό κοριτσάκι που προσπαθεί να πουλήσει σπίρτα την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και τελικά παγώνει, έχοντας παρηγοριά μόνο τις οπτασίες που βλέπει από τα σπίρτα που ανάβει.

“Η Τοσοδούλα” Η περιπέτεια ενός μικροσκοπικού κοριτσιού που ζει σε έναν κόσμο γεμάτο μεγάλους κινδύνους και αναζητά τη θέση της.

“Το Μολυβένιο Στρατιωτάκι” Μια ιστορία για ένα μονόποδο μολυβένιο στρατιωτάκι που ερωτεύεται μια χάρτινη μπαλαρίνα.

“Τα Καινούρια Ρούχα του Αυτοκράτορα” Ένα σατιρικό παραμύθι για έναν ματαιόδοξο αυτοκράτορα που εξαπατάται από δύο απατεώνες, οι οποίοι του υπόσχονται ‘’αόρατα’’ ρούχα.

Το πάρτι και η ευτυχία.

Το πάρτι.

Μετά το κοιμητήριο βρεθήκαμε σε κάτι εντελώς διαφορετικό, σε ένα μεγάλο πάρτι της πόλης. Ένα τμήμα από το κέντρο της πόλης είχε μετατραπεί σε ένα μεγάλο πάρτι με πολλά Dj set, ζωντανές μουσικές και πολύ μπύρα. Ο κόσμος διασκέδαζε, χόρευε, έπινε πάρα πολύ μπύρα και αργά το βράδυ ήταν οι περισσότεροι μεθυσμένοι. Φυσικά το αλκοόλ αλλάζει την συμπεριφορά σου προς το χειρότερο συνήθως, δεν μπορώ να πω ότι οι δανοί ήταν και τα καλύτερα παιδιά. Υπήρχαν φασαρίες, τσακωμοί και ρατσιστικές επιθέσεις, ακόμη και εμείς το βιώσαμε λεκτικά.

Όσο για την ανάγκη για τουαλέτα είχε φτάσει στο απροχώρητο για όλους. Πρώτη φορά είδαμε ανοιχτές αντρικές τουαλέτες στημένες στους δρόμους της πόλης. Είπα να μην βάλω φωτογραφία. Είναι κοινό μυστικό ότι οι Σκανδιναβοί όταν τους επιτραπεί να πιουν, θα καταλήξουν στο πάτωμα, διαλυμένοι από το αλκοόλ. Για αυτό και δεν πωλείται ελευθέρα, είναι το πρόβλημα τους. Ίσως σε αυτό ψάχνουν την ευτυχία.

Η ευτυχία;

Εγώ δεν την είδα. Σύμφωνα με τους διεθνείς δείκτες, η Κοπεγχάγη φιγουράρει σταθερά στις πρώτες θέσεις της ‘’ευτυχίας’’. Υγεία, εκπαίδευση, ασφάλεια, κοινωνικό κράτος, όλα όσα συνθέτουν ένα σταθερό πλαίσιο ζωής, λειτουργούν άψογα. Στα χαρτιά, η πόλη δείχνει σχεδόν ιδανική.

Στην πράξη όμως δεν είναι. Περπατώντας στους δρόμους της και προσπαθώντας να βιώσουμε την δανέζικη ευτυχία η εικόνα δεν συμβάδιζε με τον τίτλο. Οι άνθρωποι ήταν σκυθρωποί, βιαστικοί, με βλέμμα στραμμένο στη δουλειά αγχωμένοι και κουρασμένοι. Γιατί?

Γιατί τα ενοίκια έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη και το κόστος ζωής είναι τόσο υψηλό που τους πιέζει ασφυκτικά και δημιουργεί ανασφάλεια, ακόμη και στη μεσαία τάξη.

Αυτό το χάσμα ανάμεσα στη θεωρητική στατιστική ‘’ευτυχία’’ και στη βιωμένη εμπειρία του ταξιδιώτη, για μένα λέει κάτι πιο ουσιαστικό, ότι αυτοί οι δείκτες μετρούν την ασφάλεια και την εξασφάλιση από το κράτος, αλλά όχι την πραγματική ευτυχία.

Η Κοπεγχάγη μπορεί να είναι πράγματι μια πόλη σταθερή και οργανωμένη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο επισκέπτης θα συναντήσει χαμόγελα στον δρόμο και ευτυχισμένους ανθρώπους.

Όσον αφορά την βιωσιμότητα, ναι είναι βιώσιμη περιβαλλοντικά, αλλά γίνεται σταδιακά για τους πολλούς μη βιώσιμη κοινωνικά και οικονομικά.

*Ο Στέργιος Μήτας είναι σκηνοθέτης