Η Μόρνα, γνωστή και ως Σκοτεινά, είναι ένα εγκαταλελειμμένο χωριό στη βόρεια πλευρά των Πιερίων Ορέων, που άλλοτε ανθούσε χάρη στο Κρατικό Εργοστάσιο Επεξεργασίας Ξύλου. Με την πάροδο του χρόνου και μετά το κλείσιμο του εργοστασίου το 1967, το χωριό ερήμωσε, ενώ οι κάτοικοι μετακινήθηκαν σε πιο φωτεινές περιοχές.
Σήμερα, η Μόρνα είναι γνωστή για τους θρύλους και τις παραδόσεις της, όπως οι ιστορίες για τα επτά κορίτσια και το «μαλλιαρό χέρι», που ενισχύουν τη φήμη της ως «στοιχειωμένο» χωριό. Παρά την εγκατάλειψη, η περιοχή παραμένει δημοφιλής προορισμός για εξερεύνηση, αν και η έλλειψη υποδομών και οι κίνδυνοι από την κατάσταση των κτιρίων απαιτούν προσοχή από τους επισκέπτες.
Διαβάστε παρακάτω
Στη βόρεια πλευρά των Πιερίων Ορέων, εκεί όπου η σκιά του Ολύμπου πέφτει βαριά πάνω στις χαράδρες, βρίσκεται ένας οικισμός που εδώ και δεκαετίες μοιάζει να έχει παγώσει μέσα στον χρόνο:
Η Μόρνα, γνωστή και ως Σκοτεινά.
Ένα χωριό που άλλοτε έσφυζε από ζωή, εργασία και ανθρώπινη φωνή, σήμερα έχει μετατραπεί σε έναν εγκαταλειμμένο τόπο με ελάχιστα ερείπια, καταρρέουσες εκκλησίες και θρύλους που συνεχίζουν να διαδίδονται από στόμα σε στόμα.
Η Μόρνα αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση ελληνικού ορεινού οικισμού που κάποτε γνώρισε στιγμές ακμής, αλλά μετέπειτα χάθηκε λόγω ιστορικών και οικονομικών συνθηκών.
Όμως στην περίπτωσή της, η ερήμωση δε συνοδεύτηκε μόνο από σιωπή, αλλά και από μια πλούσια λαογραφική παράδοση που της έδωσε τον τίτλο «το στοιχειωμένο χωριό της Ελλάδας».
Η θέση της περιγράφεται ως «γούβα» ή χαράδρα με πυκνή βλάστηση, δάση από οξιές, δρυς και καστανιές, που κάνουν τον τόπο να είναι σχετικά σκοτεινός τις περισσότερες ώρες της ημέρας.
<glomex-integration integration-id="40599w17mggcy6o3" playlist-id="auto“>
Αυτή η τοπογραφική ιδιαιτερότητα είναι, μάλιστα, και ο ένας από τους λόγους για τους οποίους το χωριό ονομάστηκε «Μόρνα» ή «Σκοτεινά».
Επίσης, υπάρχει η εξήγηση ότι το όνομα συνδέεται με τη συχνή παρουσία μουριών στην περιοχή.
Το εργοστάσιο ξυλείας που έδωσε ζωή
Κατά τις δεκαετίες του 1950–1960 η Μόρνα γνώρισε οικονομική άνθηση γιατί στηρίχθηκε στην κτηνώδη αξιοποίηση της υψηλής ποιότητας ξυλείας της περιοχής.
Στην περιοχή λειτούργησε το Κρατικό Εργοστάσιο Επεξεργασίας Ξύλου, που αποδείχθηκε κομβικό για την τοπική οικονομία: στο εργοστάσιο απασχολούνταν δεκάδες (υπάρχουν αναφορές για περίπου 100 εργαζόμενους εντός του εργοστασίου και εκατοντάδες εργάτες που δούλευαν στο δάσος) και η ποιότητα της ξυλείας είχε διεθνή αναγνώριση.
Ένα αξιομνημόνευτο γεγονός: το 1956 το εργοστάσιο/η ποιότητα της ξυλείας της περιοχής αναγνωρίστηκε επίσημα και απενεμήθη Χρυσό Μετάλλιο (υπό το υπουργείο Εμπορίου και στο πλαίσιο της ΔΕΘ), στοιχείο που δείχνει τη σημασία του παραγωγικού κύκλου για την οικονομία της εποχής.
Χαρακτηριστικό της ποιότητας της ξυλείας ήταν ότι επελέγη η Μόρνα για να κατασκευαστεί η θαλαμηγός του έλληνα βασιλιά Όθωνα με την ίδρυση του ελληνικού κράτους, το 1830.
Το πλοίο κατασκευάστηκε από πιερική ξυλεία, όπως αναφέρει ο καθηγητής – ιστορικός Γιάννης Καζταρίδης.
Η αρχή του τέλους
Το εργοστάσιο έκλεισε το 1967. Το γεγονός αυτό προκάλεσε μείωση των θέσεων εργασίας και μαζική αποχώρηση κατοίκων· πολλοί κάτοικοι προτίμησαν να μετακινηθούν μερικά χιλιόμετρα βορειότερα και να ιδρύσουν το νέο χωριό Φωτεινά, που, όπως λέει και το όνομά του, βρίσκεται σε πιο φωτεινή και εύκολη τοποθεσία.
Από τότε η Μόρνα άρχισε να ερημώνει σταδιακά.
Τι έχει απομείνει
Στη Μόρνα υπάρχουν σήμερα δύο εκκλησίες, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Νικολάου.
Η πρώτη βρίσκεται στο κοιμητήριο του χωριού και έχει ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Σύμφωνα με μαρτυρίες, εκεί κατέφυγαν οι κάτοικοι του χωριού την περίοδο της κατοχής για να γλιτώσουν από τους Γερμανούς, οι οποίοι σκότωσαν τον παπά μαζί με 14 ενήλικες και δύο παιδιά.
Υπάρχουν μύθοι και ιστορίες για κατάρρευσή της ακόμη και μέσα κατά τη διάρκεια λειτουργιών.
Αυτά τα στοιχεία δείχνουν την αρχιτεκτονική και πολιτιστική αξία που έχει ο τόπος, παρά την εγκατάλειψή του.
Θρύλοι, παραδόσεις και παράξενα περιστατικά
Η Μόρνα έχει «σκοτεινή» φήμη, που βοήθησαν να σχηματιστεί από πλήθος ιστοριών του λαϊκού αφηγήματος και της τοπικής παράδοσης.
Οι πιο διαδεδομένοι θρύλοι είναι:
Τα επτά κορίτσια/ο χορός της νύχτας:
Σύμφωνα με τον θρύλο, νεαρές κοπέλες περιφέρονταν γυμνές και χόρευαν εκστασιασμένα κοντά στο χωριό και στον ποταμό (σε διάφορες αφηγήσεις ο αριθμός ποικίλει κάποιες αναφορές μιλούν για επτά), τρομοκρατώντας τους κατοίκους που κλειδώνονταν στα σπίτια τους μέχρι το ξημέρωμα.
Λέγεται ότι όποιος τα έβλεπε, παρέλυε από φόβο. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ήταν πνεύματα, άλλοι ότι πρόκειται για παλιά λαϊκή ιστορία, ίσως και για μια υπερβολή που ξεπήδησε από πραγματικά περιστατικά.
Το «μαλλιαρό» χέρι:
Μια απόκοσμη φιγούρα/μυθοπλασία που «κυνηγά» όποιον περνάει κοντά σε ένα συγκεκριμένο εγκαταλελειμμένο σπίτι — ο μύθος συνδέεται με τον ιδιοκτήτη που έφυγε για Αμερική και άφησε το σπίτι να ερειπώσει.
Σκιές, ψίθυροι, ανεξήγητοι ήχοι
Διάφορες μαρτυρίες μιλούν για ανεξιχνίαστους ήχους, πόρτες που «ανοίγουν μόνες τους» και σκιές που κάνουν την εμφάνισή τους, στοιχεία που τροφοδοτούν τις ιστορίες μιας «στοιχειωμένης» ατμόσφαιρας.
Η Μόρνα σήμερα
Η εγκατάλειψη και η «θρυλική» φήμη έχουν κάνει τη Μόρνα δημοφιλή προορισμό για εξερεύνηση εγκαταλελειμμένων χώρων και για δημιουργία βίντεο από YouTubers που «ψάχνουν» στοιχειωμένα μέρη.
Αυτό έχει αυξήσει την επισκεψιμότητα, παρά την απουσία υποδομών.
Πολλά κτίσματα είναι ετοιμόρροπα, υπάρχουν σημεία με κατάρρευση, και η απομόνωση αυξάνει τον ρίσκο σε περίπτωση ατυχήματος — συνεπώς οποιαδήποτε επίσκεψη θέλει προσοχή, παρέα, και κατάλληλο εξοπλισμό.
Υπάρχουν επίσης αναφορές σε επικίνδυνες καταστάσεις εντός εγκαταλελειμμένων κτιρίων.
«Μας έχουν ρημάξει…»
«Βάλαμε τα φωτιστικά και περιμένουμε 25 χρόνια να έρθει το ρεύμα» δήλωσε στην εκπομπή του ΣΚΑΙ «Όπου υπάρχει Ελλάδα» η κα Θεοδώρα Χουρμουζιάδου.
«Μας υποσχέθηκαν ότι σύντομα θα έρθει το ρεύμα. Δεν ήρθε ποτέ. Τώρα εμείς είμαστε με κάτι προβολείς, με κάτι ηλιακά και σκεφτόμαστε να βάλουμε πλάκες. Για 5 χιλιόμετρα δεν ήρθε το ρεύμα» τόνισε ο κ. Προυγαρλής.
Τεράστιο ζήτημα αντιμετωπίζουν οι ιδιοκτήτες κατοικιών στο χωριό και με τους κλέφτες.
«Πέντε φορές το ανοίξανε, το λεηλατήσανε και φύγανε. Μας έχουν ρημάξει δεν υπάρχει σπίτι που να μην είναι ανοιχτό» λένε με απόγνωση.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με σημειώματα κολλημένα έξω από τις πόρτες «παρακαλούνε» τους επίδοξους κλέφτες να τους… λυπηθούνε και να μην μπουν ξανά στα σπίτια τους.
Από τους θρύλους στις σελίδες
Το βιβλίο «Μόρνα» έχει γραφτεί από τον Παντελή Παντολέοντα και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Γκοβόστη. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα μυστηρίου, που εκτυλίσσεται σε ένα φανταστικό, εγκαταλελειμμένο χωριό στους πρόποδες του Ολύμπου.
Η ιστορία περιγράφει ένα μικρό χωριό, τη Μόρνα, το οποίο στην πάροδο των ετών έχει γίνει συνώνυμο του μυστηρίου και του παραφυσικού. Το χωριό ιδρύθηκε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες και εγκαταλείφθηκε βιαστικά εν μία νυκτί από τους κατοίκους του, οι οποίοι άφησαν πίσω σχεδόν όλα τους τα υπάρχοντα. Ένα φθινοπωρινό Σεπτέμβριο, μια ομάδα εφήβων επισκέπτεται αυτό το «χωριό φάντασμα» για μια σχολική εργασία, πυροδοτώντας έτσι τα γεγονότα της ιστορίας.
Το βιβλίο «Σκοτεινή Χίμαιρα» είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα του συγγραφέα Βασίλη Γιαρεντζίδη, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πηγή.
Στη «Σκοτεινή Χίμαιρα», το χωριό Μόρνα (γνωστό και ως Σκοτεινά) αποτελεί το επίκεντρο μιας ατμοσφαιρικής αφήγησης που μπλέκει την παράδοση, το έγκλημα και τα ψυχολογικά τραύματα.
Στο βιβλίο του Γιαρεντζίδη οι θρύλοι για το χωριό Σκοτεινά, γεμάτοι δεισιδαιμονίες, υπερφυσικές αφηγήσεις και ανεξήγητα φαινόμενα, γίνονται θεμέλιο της πλοκής, ενισχύοντας τη διάσταση του αμφίσημου και του σκοτεινού.
Οι θρύλοι και τα μυστικά της Μόρνας λειτουργούν ως καθρέφτης της κοινωνίας που τα δημιούργησε. Το έγκλημα γίνεται μια αλληγορία για τη συλλογική συνείδηση της κοινωνίας, που προσπαθεί να εξισορροπήσει ανάμεσα στην αποδοχή και την απόρριψη της αλήθειας.
Μέσα από τη διαρκή πάλη με το παρελθόν, αναδεικνύεται η ανθρώπινη ανάγκη για κάθαρση και αποδοχή, είτε αυτή επιτυγχάνεται είτε καταλήγει σε αποτυχία.
Πηγές:
in.gr / Μόρνα: Το «στοιχειωμένο» χωριό με τους θρύλους που θυμίζει θρίλερ
Μηχανή του Χρόνου / “Προσοχή, Κίνδυνος Θάνατος”. Ο οικισμός “φάντασμα” με τον ένα κάτοικο καταρρέει. Κάποτε λειτουργούσε το Κρατικό Εργοστάσιο Επεξεργασίας Ξύλου
reader.gr / Μόρνα: Το «στοιχειωμένο» χωριό στους πρόποδες του Ολύμπου
newsbomb.gr / Μόρνα: Το «στοιχειωμένο» χωριό της Ελλάδας, οι θρύλοι και το επτασφράγιστο μυστικό των κατοίκων
Ολύμπιο Βήμα / Μόρνα – Πιερία: Το «στοιχειωμένο» ορεινό χωριό στα Πιέρια όρη. Οι φήμες που το ακολουθούν και η εγκατάλειψη
dasarxeio.com / Ο οικισμός «φάντασμα» με το φημισμένο Κρατικό Εργοστάσιο Επεξεργασίας Ξύλου
Συνοπτικά
- Η Μόρνα, γνωστή και ως Σκοτεινά, είναι ένα εγκαταλελειμμένο χωριό στη βόρεια πλευρά των Πιερίων Ορέων, γνωστό για τους θρύλους και τις παραδόσεις του, όπως οι ιστορίες για τα επτά κορίτσια και το «μαλλιαρό χέρι».
- Το χωριό ερήμωσε μετά το κλείσιμο του Κρατικού Εργοστασίου Επεξεργασίας Ξύλου το 1967, οδηγώντας τους κατοίκους να μετακινηθούν σε πιο φωτεινές περιοχές.
- Σήμερα, αποτελεί δημοφιλή προορισμό για εξερεύνηση, παρά την έλλειψη υποδομών και την επικινδυνότητα των κτιρίων λόγω της εγκατάλειψης.
- Οι θρύλοι της Μόρνας έχουν αποτυπωθεί σε λογοτεχνικά έργα, ενισχύοντας τη φήμη της ως «στοιχειωμένο» χωριό με μια πλούσια λαογραφική παράδοση.