Το άρθρο εξετάζει τη σχέση μεταξύ κατοικίδιων ζώων και της υγείας του ανοσοποιητικού συστήματος, εστιάζοντας στην κοινότητα των Άμις στις ΗΠΑ, που παρουσιάζει χαμηλότερα ποσοστά αλλεργιών και αυτοάνοσων παθήσεων. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η στενή επαφή των παιδιών των Άμις με ζώα και τα μικρόβια που αυτά μεταφέρουν ενδέχεται να ενισχύει την ανάπτυξη ενός πιο υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος.
Αντίθετα, οι Χουτερίτες, που ζουν σε πιο απομακρυσμένα περιβάλλοντα από τα ζώα, εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά αλλεργιών. Η έρευνα υποδεικνύει ότι η συμβίωση με κατοικίδια μπορεί να έχει μακροχρόνια οφέλη για την υγεία, ενώ οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν το ρόλο των ζώων στην ανάπτυξη του μικροβιώματος και την ανοσολογική αντίδραση των ανθρώπων.
Διαβάστε παρακάτω
Οι Άμις, μία χριστιανική κοινότητα των ΗΠΑ που ζει απομακρυσμένη από την τεχνολογία, προσελκύουν το παγκόσμιο ενδιαφέρον εδώ και πολλά έτη, καθώς ο τρόπος που διαβιούν αποτελεί ένα ιδιαίτερο φαινόμενο. Μάλιστα, τα τελευταία 10 χρόνια, ο βίος τους κεντρίζει την περιέργεια και του ιατρικού κόσμου, καθώς φαίνεται να μην επηρεάζονται από μια ιδιαίτερα ανησυχητική σύγχρονη τάση.
Ενώ τα ποσοστά των παθήσεων που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα και ξεκινούν από την παιδική ηλικία, όπως το άσθμα, το έκζεμα και οι αλλεργίες, έχουν εκτοξευθεί από τη δεκαετία του 1960, αυτό δεν ισχύει για τους Άμις.
Ποιος είναι όμως ο λόγος για αυτό;
Αναζητώντας την αιτία
Για να προσπαθήσουν να κατανοήσουν γιατί οι Άμις έχουν χαμηλότερα ποσοστά ορισμένων ανοσολογικών παθήσεων, μια ομάδα επιστημόνων πέρασε χρόνο το 2012 με μια κοινότητα Άμις στην πολιτεία της Ιντιάνα και με μια άλλη αγροτική κοινότητα, γνωστή ως Χουτερίτες, στη Νότια Ντακότα. Και στις δύο περιπτώσεις, πήραν δείγματα αίματος από 30 παιδιά και μελέτησαν λεπτομερώς το ανοσοποιητικό τους σύστημα.
Υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ των δύο ομάδων. Όπως οι Άμις, έτσι και οι Χουτερίτες ζουν από τη γη, έχουν ευρωπαϊκή καταγωγή, έχουν ελάχιστη έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση και ακολουθούν μια δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένα στοιχεία. Ωστόσο, τα ποσοστά τους σε άσθμα και παιδικές αλλεργίες είναι τέσσερις έως έξι φορές υψηλότερα από ό,τι μεταξύ των Άμις, τονίζει δημοσίευμα του BBC.
Μια διαφορά μεταξύ των δύο κοινοτήτων είναι ότι, ενώ οι Χουτερίτες έχουν υιοθετήσει πλήρως τις βιομηχανοποιημένες γεωργικές τεχνολογίες, οι Άμις δεν το έχουν κάνει, πράγμα που σημαίνει ότι από μικρή ηλικία ζουν σε στενή επαφή με τα ζώα και την πληθώρα μικροβίων που μεταφέρουν.
«Αν κοιτάξετε μια αεροφωτογραφία από drone των οικισμών των Άμις και τις συγκρίνετε με τις κοινότητες των Χουτερίτες, οι Άμις ζουν στο αγρόκτημα με τα ζώα, ενώ οι Χουτερίτες ζουν σε μικρά χωριουδάκια και το αγρόκτημα μπορεί να βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα μακριά», λέει ο Φέργκους Σάναχαν, ομότιμος καθηγητής ιατρικής στο University College Cork της Ιρλανδίας.
Το 2016, μια ομάδα επιστημόνων από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία δημοσίευσε μια μελέτη-ορόσημο πλέον, η οποία κατέληγε στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά των Άμις έχουν μικρότερο κίνδυνο αλλεργιών λόγω του τρόπου με τον οποίο το περιβάλλον τους διαμορφώνει το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα παιδιά των Άμις που συμμετείχαν στη μελέτη τους είχαν πιο καλά δομημένα τα λεγόμενα ρυθμιστικά κύτταρα Τ από ό,τι εκείνα που προέρχονταν από το περιβάλλον των Χουτεριτών. Τα κύτταρα αυτά βοηθούν στην απόσβεση ασυνήθιστων ανοσολογικών αντιδράσεων.
Όταν οι ερευνητές εξέτασαν δείγματα σκόνης που συλλέχθηκαν από τα σπίτια των παιδιών των Άμις και των Χουτεριτών για ενδείξεις βακτηρίων, βρήκαν σαφείς ενδείξεις ότι τα παιδιά των Άμις εκτίθενται σε περισσότερα μικρόβια, πιθανότατα από τα ζώα ανάμεσα στα οποία ζούσαν.
Σε όλο τον κόσμο, άλλοι επιστήμονες έχουν εντοπίσει παρόμοια ευρήματα. Μια ομάδα ανοσολόγων ανέφερε ότι τα παιδιά που μεγάλωναν σε φάρμες των Άλπεων, όπου οι αγελάδες συνήθως κοιμούνται σε κοντινή απόσταση από τους ιδιοκτήτες τους, φάνηκε να προστατεύονται από το άσθμα, την αλλεργική ρινίτιδα και το έκζεμα. Άλλες έρευνες διαπίστωσαν ότι ο κίνδυνος αλλεργίας ενός παιδιού στην ηλικία των επτά έως εννέα ετών φαίνεται να μειώνεται αναλογικά με τον αριθμό των κατοικίδιων ζώων που υπήρχαν στο σπίτι κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του, που ονομάστηκε «φαινόμενο μικρής φάρμας».
«Δεν πρόκειται για μια καθολική λύση και κάθε φορά που δίνω μια διάλεξη πάνω σε αυτό, κάποιος λέει: ‘Λοιπόν, μεγάλωσα σε φάρμα και έχω αλλεργίες’, αλλά γνωρίζουμε ότι αν μεγαλώνεις αλληλεπιδρώντας σωματικά με ζώα φάρμας, έχεις περίπου 50% μείωση της πιθανότητας να αναπτύξεις άσθμα ή αλλεργίες”, λέει ο Τζακ Γκίλμπερτ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, ο οποίος συμμετείχε στη μελέτη των Άμις και ήταν επίσης συνιδρυτής του American Gut Project – ενός επιστημονικού προγράμματος πολιτών που μελετά πώς ο τρόπος ζωής μας επηρεάζει το μικροβίωμά μας. «Ακόμη και αν απλά μεγαλώνετε με έναν σκύλο στο σπίτι σας, έχετε 13-14% μείωση του κινδύνου», λέει.
Η προστατευτική επίδραση
Από τότε που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά η μελέτη των Άμις, η δυνητικά προστατευτική επίδραση της επαφής με τα ζώα κατά την παιδική ηλικία αποτέλεσε αντικείμενο μεγάλου ενδιαφέροντος, με τους New York Times να δημοσιεύουν ακόμη και ένα άρθρο που αναρωτιόταν αν τα κατοικίδια ζώα είναι το νέο «προβιοτικό».
Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένης της φύσης των ανθρώπων για σωματική επαφή, πως όταν ζούμε με ζώα τα μικρόβια από τη γούνα και τα πόδια τους καταλήγουν στο δέρμα μας – τουλάχιστον προσωρινά.
Αυτό έχει οδηγήσει σε προτάσεις ότι το «μικροβίωμα» θα μπορούσε να αποικιστεί από ζωύφια των κατοικίδιων ζώων μας. Πρόκειται για τη συλλογή τεράστιων αποικιών μικροβίων που ζουν στο δέρμα μας, στο στόμα μας και κυρίως στο έντερο, το οποίο φιλοξενεί μια σημαντική συγκέντρωση των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματός μας. Σύμφωνα με τη Νάσια Σαφντάρ, καθηγήτρια λοιμωδών νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν στις ΗΠΑ, η ιδέα αυτή έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον της βιομηχανίας τροφών για κατοικίδια ζώα. Η ιδέα θα ήταν να αναπτυχθούν προϊόντα που θα προωθούνται στην αγορά προάγοντας την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων σε γάτες και σκύλους, τα οποία στη συνέχεια θα μπορούσαν να μεταφερθούν στους ιδιοκτήτες τους, λέει η ίδια.
«Αυτή η οπτική γωνία ήταν ελκυστική για τους ανθρώπους να τα χρηματοδοτήσουν, επειδή για τους περισσότερους από εμάς, είναι η ανθρώπινη κατάσταση που μας ενδιαφέρει», λέει η Σαφντάρ. «Ποιος είναι λοιπόν ο ρόλος που μπορεί να παίξει το ζώο σε αυτό;» αναρωτιέται.
Η Σαφντάρ λέει ότι σκέφτεται να διεξάγει μια μελέτη που θα περιλαμβάνει τη συλλογή δειγμάτων κοπράνων τόσο από τα κατοικίδια ζώα όσο και από τους ανθρώπους ιδιοκτήτες τους, όταν έρχονται για επαναλαμβανόμενα κτηνιατρικά ραντεβού, για να δει αν τα έντερά τους γίνονται πιο παρόμοια μικροβιακά με το χρόνο. Θέλει επίσης να δει αν μπορεί να εντοπίσει παρόμοια βακτηριακά είδη που θα μπορούσαν να προσδώσουν οφέλη για την υγεία.
Ωστόσο, άλλοι θεωρούν ότι η ιδέα της ενσωμάτωσης μικροβίων σκύλου ή γάτας ή οποιουδήποτε άλλου είδους μη ανθρώπινου ζώου στο μικροβίωμά μας είναι αμφίβολη. «Δεν υπάρχει καμία απολύτως απόδειξη για κάτι τέτοιο», λέει ο Γκίλμπερτ. «Δεν βρίσκουμε πραγματικά μακροχρόνια συσσώρευση βακτηρίων του σκύλου στο δέρμα μας, στο στόμα μας ή στα έντερά μας. Δεν παραμένουν πραγματικά εδώ».
Σε απάντηση σε αυτό, η Σαφντάρ λέει ότι εξακολουθεί να πιστεύει ότι η μελέτη αξίζει πολύ, δηλώνοντας ότι θεωρεί εύλογο ότι τα μικρόβια του εντέρου μπορούν να μεταφερθούν από τα κατοικίδια ζώα στους ιδιοκτήτες τους και αντίστροφα. «Αξίζει να μελετηθεί και δεν έχει εξεταστεί ακόμη διεξοδικά», λέει.
Σύμφωνα με το BBC, ο Γκίλμπερτ πιστεύει ότι τα κατοικίδια ζώα παίζουν έναν διαφορετικό, αλλά εξίσου ζωτικό ρόλο. Η θεωρία του είναι ότι επειδή οι μακρινοί μας πρόγονοι εξημέρωσαν διάφορα είδη, το ανοσοποιητικό μας σύστημα έχει εξελιχθεί ώστε να διεγείρεται από τα μικρόβια που μεταφέρουν. Τα μικρόβια αυτά δεν διαμένουν μόνιμα μαζί μας, αλλά τα ανοσοποιητικά μας κύτταρα αναγνωρίζουν τα οικεία σήματα καθώς περνούν από μέσα μας, γεγονός που στη συνέχεια διατηρεί το ανοσοποιητικό σύστημα να αναπτύσσεται με τον σωστό τρόπο.
«Κατά τη διάρκεια πολλών χιλιετιών, το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα συνήθισε να βλέπει βακτήρια σκύλων, αλόγων και αγελάδων», λέει ο Γκίλμπερτ. «Και έτσι, όταν βλέπει αυτά τα πράγματα, ενεργοποιεί την ευεργετική ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος. Ξέρει τι πρέπει να κάνει», λέει.
Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι οι άνθρωποι που ζουν στο ίδιο νοικοκυριό με ένα κατοικίδιο ζώο καταλήγουν με εντερικά μικροβιώματα που μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους, και ο Γκίλμπερτ υποδηλώνει ότι το ζώο πιθανότατα λειτουργεί ως όχημα για τη μεταφορά ανθρώπινων μικροβίων μεταξύ των ιδιοκτητών του. Ταυτόχρονα, η τακτική έκθεση στα ίδια τα μικρόβια του κατοικίδιου ζώου θα διεγείρει επίσης το ανοσοποιητικό του σύστημα ώστε να παραμείνει πιο ενεργό και να διαχειρίζεται καλύτερα τους βακτηριακούς πληθυσμούς στο δικό του μικροβίωμα του εντέρου και του δέρματος, κρατώντας τα παθογόνα έξω και διεγείροντας την ανάπτυξη χρήσιμων βακτηρίων.
Τα οφέλη της συμβίωσης με κατοικίδια
Όλα αυτά είναι καλά νέα για τους φιλόζωους, καθώς οι έρευνες συνεχίζουν να δείχνουν ότι η συμβίωση με κατοικίδια ζώα σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας μπορεί να κάνει καλό στο ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Αφού διάβασε τη μελέτη για τους Άμις και τους Χουτερίτες, ο Σάναχαν εμπνεύστηκε να διεξάγει τη δική του έρευνα σε Ιρλανδούς νομάδες, έναν περιθωριοποιημένο πληθυσμό που συνήθως ζει σε περιορισμένους χώρους ανάμεσα σε πολλά ζώα – από σκύλους και γάτες μέχρι κουνάβια και άλογα.
Ο Σάναχαν συνταίριαξε τα εντερικά τους μικροβιώματα και τα συνέκρινε με τους Ιρλανδούς που ζουν σήμερα με πιο σύγχρονο τρόπο ζωής, καθώς και με μικροβιώματα που παραλληλίστηκαν από ιθαγενείς πληθυσμούς στα Φίτζι, τη Μαδαγασκάρη, τη Μογγολία, το Περού και την Τανζανία, οι οποίοι εξακολουθούν να ζουν έναν τρόπο ζωής που μοιάζει με τους προγόνους μας κυνηγούς-συλλέκτες. Ανακάλυψε ότι το μικροβίωμα των Ιρλανδών νομάδων ήταν πιο παρόμοιο με τις ομάδες των ιθαγενών. Είπε ότι το μικροβίωμά τους είχε επίσης ομοιότητες με εκείνο των ανθρώπων από τον προβιομηχανικό κόσμο, το οποίο άλλες επιστημονικές ομάδες μπόρεσαν να μελετήσουν συλλέγοντας αρχαία δείγματα κοπράνων που διατηρήθηκαν σε σπήλαια.
«Οι Ιρλανδοί νομάδες έχουν διατηρήσει ένα αρχαίο μικροβίωμα», λέει ο Σάναχαν. «Είναι πολύ πιο παρόμοιο με αυτό που βλέπετε από τις φυλές στην Τανζανία που εξακολουθούν να ζουν σαν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες ή τους Μογγόλους ιππείς που ζουν σε γιουρτίνες, κοντά στα ζώα τους».
Ο Σάναχαν πιστεύει ότι αυτό μπορεί να εξηγήσει τα χαμηλά ποσοστά αυτοάνοσων ασθενειών στους ιρλανδικούς πληθυσμούς νομάδων: παθήσεις όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η νόσος του Crohn, η ελκώδης κολίτιδα, η σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλες ασθένειες, οι οποίες, όπως το άσθμα και οι αλλεργίες, έχουν γίνει όλο και πιο συχνές τις τελευταίες δεκαετίες, όπως τονίζει το BBC.
«Αυτό δεν σημαίνει ότι η υγεία τους είναι καλή», λέει ο Σάναχαν. «Οι Ιρλανδοί νομάδες πεθαίνουν πολύ νωρίτερα από την υπόλοιπη κοινότητα. Αλλά πεθαίνουν από πράγματα όπως ο αλκοολισμός, οι αυτοκτονίες και τα ατυχήματα, που οφείλονται στη φτώχεια και την περιθωριοποίηση και στη διάβρωση της κουλτούρας τους. Αν πάτε σε έναν Ιρλανδό ρευματολόγο και ρωτήσετε αν έχει δει ποτέ νομά με συστηματικό λύκο [μια αυτοάνοση πάθηση], δεν τον έχει δει ποτέ».
Τώρα οι ερευνητές εξετάζουν αν η επαναφορά των ζώων στη ζωή μας με διάφορους τρόπους μπορεί να είναι ευεργετική για την υγεία μας σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Πηγη – in.gr