Η καρδιακή ανακοπή αποτελεί μια σοβαρή και επείγουσα κατάσταση που μπορεί να συμβεί ξαφνικά, με σοβαρές συνέπειες για τη ζωή του ατόμου. Το άρθρο εξετάζει τα επικίνδυνα προειδοποιητικά σημάδια που μπορεί να προηγηθούν της ανακοπής, όπως η δυσφορία στο στήθος και η δύσπνοια, καθώς και τη σημασία της άμεσης αντίδρασης με καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ). Παρά την έλλειψη προειδοποιητικών σημείων σε πολλές περιπτώσεις, η αναγνώριση αυτών των συμπτωμάτων μπορεί να σώσει ζωές.
Η καρδιακή ανακοπή είναι η αιφνίδια διακοπή της καρδιακής λειτουργίας, με αποτέλεσμα τη διακοπή της ροής αίματος στον εγκέφαλο και τα υπόλοιπα όργανα. Συνήθως προκαλείται από αρρυθμίες, όπως η κοιλιακή μαρμαρυγή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η συχνότητα εμφάνισης κυμαίνεται σε 1-5 περιπτώσεις ανά 1.000 άτομα ετησίως, ενώ το 70-90% των περιστατικών συμβαίνουν εκτός νοσοκομείου. Ευάλωτες ομάδες περιλαμβάνουν άτομα με ιστορικό καρδιακής νόσου, όπως στεφανιαία νόσο ή καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς και ασθενείς με κληρονομικές παθήσεις, όπως το σύνδρομο μακρού QT. Επίσης, υψηλός κίνδυνος υπάρχει στους καπνιστές, τους διαβητικούς και τα άτομα με υπέρταση. Άμεση καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) βελτιώνει τις πιθανότητες επιβίωσης.
Η αιτία αιφνίδια διακοπή της καρδιακής λειτουργίας με διαγνωσμένη ή μη καρδιακή νόσο, όπως ορίζεται η ανακοπή, είναι συχνότατη. Στην Ελλάδα, οι θάνατοι από εξωνοσοκομειακή ανακοπή καρδιάς ετησίως αγγίζουν σχεδόν τις 80.000, ενώ στην Αττική, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, συμβαίνουν καθημερινά 7-18 ανακοπές κατά προσέγγιση, με μία στις πέντε σε δημόσιους χώρους· από αυτές, το 50-85% οφείλονται σε απινιδώσιμους ρυθμούς (δηλ. αντιμετωπίζονται με ηλεκτρικό shock).
Στην Ευρώπη, σημειώνεται ένα περιστατικό κάθε 45 δευτερόλεπτα, με ένα στα πέντε σε εξωτερικούς χώρους ενώ σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς, Πνευμόνων και Αίματος των ΗΠΑ, 450.000 Αμερικανοί πεθαίνουν από καρδιακή ανακοπή κάθε χρόνο.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η καρδιακή ανακοπή μπορεί να οφείλεται σε καρδιακές αρρυθμίες είτε σε απόφραξη στη ροή του αίματος στις καρδιακές κοιλότητες. Αν και ένας στους τρεις θανάτους από καρδιακή ανακοπή δεν σχετίζεται με ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, οι περισσότερες καρδιαγγειακές παθήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε ανακοπή με κυρίαρχη τη στεφανιαία νόσο και έπειτα: στένωση αορτικής βαλβίδας, υπερτροφική αποφρακτική μυοκαρδιοπάθεια, μυοκαρδιοπάθεια, βαλβιδικές καρδιοπάθειες, οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου ή συγγενείς καρδιοπάθειες όπως η τετραλογία Fallot.
Συμπτώματα και προειδοποιητικά σημάδια
Τα συμπτώματα της καρδιακής ανακοπής είναι άμεσα και σοβαρά, σημειώνει η κορυφαία Cleveland Clinic, η οποία συγκαταλέγει την ξαφνική κατάρρευση και την απώλεια καρδιακής λειτουργίας, αναπνοής και συνείδησης. Σπανίως, μπορεί της αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής να προηγηθούν δυσφορία στο στήθος, δύσπνοια, αδυναμία, ταχυπαλμία ή «φτερούγισμα» στον καρδιακό ρυθμό, κατά βάση όμως δεν δίνει προειδοποιητικά σημάδια.
Παλαιότερη έρευνα, δημοσιευθείσα στο The Lancet Digital Health, συμπέρανε ότι ένας στους δύο που υπέστη την ξαφνική διακοπή της καρδιακής λειτουργίας είχε ένα τουλάχιστον προειδοποιητικό σύμπτωμα 24 ώρες πριν το συμβάν, πόνο στο στήθος για τους άνδρες και δύσπνοια για τις γυναίκες.
Τα ευρήματα παρουσίαζαν κάποια επιπλέον ειδικά συμπτώματα σε μικρότερες ωστόσο ομάδες ανδρών και γυναικών, όπως αυξημένους παλμούς, εκδηλώσεις που προσιδίαζαν σε επιληπτικές κρίσεις και συμπτώματα παρόμοια με της γρίπης.
Ο επικεφαλής της μελέτης, Δρ Sumeet Chugh, είχε επισημάνει ότι τα δύο βασικά συμπτώματα δεν συνεπάγονται απαραιτήτως μια επικείμενη ανακοπή, χρειάζεται όμως προσοχή όταν συνυπάρχουν υπέρταση, διαβήτης ή υποκείμενη καρδιακής νόσος. Επιπλέον, η ομάδα είχε τονίσει ότι θωρακικός πόνος που είναι πρωτοφανής και σχετίζεται με δύσπνοια, αίσθημα αυξημένων παλμών, ζάλη, τάσεις λιποθυμίας, εφίδρωση ή ναυτία, αποτελεί ένδειξη για άμεση ιατρική βοήθεια.