Το άρθρο του Economist αναλύει τη συνεχιζόμενη μάχη κατά του καρκίνου, επισημαίνοντας πως, παρά τις προκλήσεις, η ανθρωπότητα πλησιάζει σε σημαντικές νίκες. Αν και η νόσος παραμένει ένας από τους κύριους λόγους θανάτου παγκοσμίως, οι θάνατοι από καρκίνο μειώνονται σταθερά στις ανεπτυγμένες χώρες από τη δεκαετία του '90.
Η πρόοδος οφείλεται σε τρεις βασικούς παράγοντες: την ευρεία εφαρμογή επιτυχημένων πρακτικών πρόληψης, τη διαθεσιμότητα φθηνότερων φαρμάκων και την κλινική εφαρμογή νέων επιστημονικών ανακαλύψεων. Ειδικά η μείωση του καπνίσματος και ο εμβολιασμός κατά του HPV έχουν αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα.
Παράλληλα, η έρευνα επικεντρώνεται στη χρήση του ανοσοποιητικού συστήματος για την καταπολέμηση των καρκινικών κυττάρων και στην ανάπτυξη νέων θεραπειών. Αν και το κόστος των θεραπειών παραμένει υψηλό, οι συνεχιζόμενες επιστημονικές εξελίξεις και η διεθνής συνεργασία γεννούν ελπίδες για την αρχή του τέλους της νόσου.
Διαβάστε παρακάτω
Πριν από μισό αιώνα, η ανθρωπότητα κήρυξε πόλεμο στον καρκίνο. Τότε υπήρχε η αυτοπεποίθηση πως η νίκη θα ερχόταν σύντομα λόγω της άνθησης της τεχνολογίας, με τις διαστημικές αποστολές, και τις νέες επιστημονικές ανακαλύψεις. Ωστόσο η πραγματικότητα αποδείχθηκε πολύ πιο σύνθετη και σκληρή.
Η μάχη συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες μικρή πρόοδο. Η νόσος συνεχίζει να μαστίζει την ανθρωπότητα, όμως οι θεραπείες διαρκώς βελτιώνονται και σε ορισμένες περιπτώσεις επιτυγχάνεται και η ίαση. Ο πόλεμος δεν έχει κερδηθεί, αλλά η επιστημονική κοινότητα αισιοδοξεί όλο και περισσότερο πως μπορεί να βρίσκεται κοντά σε μια νίκη που θα αλλάξει ριζικά τα δεδομένα.
Οι αριθμοί της νόσου
Βάσει στατιστικών στοιχείων που επικαλείται ο Economist, στις ανεπτυγμένες χώρες σχεδόν οι μισοί άνδρες και το ένα τρίτο των γυναικών θα διαγνωστούν με καρκίνο κάποια στιγμή στη ζωή τους. Παγκοσμίως, προκαλεί περίπου έναν στους έξι θανάτους, ενώ στην Ελλάδα παραμένει η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου, ακολουθώντας τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Στη χώρα μας η θνησιμότητα είναι 308 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους.
Από τα στοιχεία θα μπορούσε κάποιος να συμπεράνει ότι ο πόλεμος έχει χαθεί. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Economist, στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα απ΄ όσο νομίζουν πολλοί.
Και τα δεδομένα δείχνουν ότι η πρόοδος θα συνεχιστεί. Ο καρκίνος σχετίζεται άμεσα με την ηλικία. Αν απομονώσουμε την παράμετρο της αυξημένης μακροβιότητας, διαπιστώνουμε ότι στις πλούσιες χώρες σημειώθηκε μια καμπή στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Έκτοτε, ο δείκτης θανάτων από καρκίνο – προσαρμοσμένος ανά ηλικία – μειώνεται σταθερά κάθε χρόνο. Στις ΗΠΑ είναι σήμερα κατά περίπου 30% χαμηλότερος απ’ ό,τι τη δεκαετία του ’90 και παρόμοια είναι η τάση που παρατηρείται και σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες.
Αυτό που κάποιοι επιστήμονες ήλπιζαν να είναι ένας «κεραυνοβόλος πόλεμος», εξελίχθηκε σε επίμονη εκστρατεία φθοράς. Κάποιες νίκες υπήρξαν εντυπωσιακές, όπως για παράδειγμα στην παιδική λευχαιμία. Όμως οι περισσότερες επιτυχίες δεν προήλθαν από θεαματικά άλματα, αλλά από χιλιάδες μικρότερες προόδους στον έλεγχο, τη χειρουργική και τα φάρμακα.
Τα τρία «κλειδιά» της προόδου
Σύμφωνα με τον Economist, η πρόοδος τα επόμενα χρόνια θα προέλθει από τρεις βασικές πηγές.
Η παγκόσμια εφαρμογή όσων έχουν ήδη εφαρμοστεί στις πλούσιες χώρες
Ίσως η μεγαλύτερη – και πιο παραγνωρισμένη – επιτυχία στον αγώνα κατά του καρκίνου να είναι η πρόληψη. Ο καρκίνος που δεν εμφανίζεται, δύσκολα γίνεται είδηση. Ωστόσο, η μείωση του καπνίσματος στις ανεπτυγμένες χώρες έχει, από το 1975, αποτρέψει πάνω από 3 εκατομμύρια θανάτους μόνο στις ΗΠΑ. Καθώς το κάπνισμα εξακολουθεί να ευθύνεται για το 20% των θανάτων από καρκίνο παγκοσμίως, οι αντικαπνιστικές εκστρατείες σε φτωχότερες χώρες μπορούν να έχουν τεράστια επίδραση.
Φθηνότερα φάρμακα
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι από τους συχνότερους στις γυναίκες και σχεδόν πάντα προκαλείται από τον ιό HPV. Ενδεικτικά, το 2008, η Βρετανία ξεκίνησε τον εμβολιασμό εφήβων κοριτσιών με το νέο εμβόλιο κατά του ιού. Δεκαπέντε χρόνια μετά, η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου στις γυναίκες 20-29 ετών έχει μειωθεί κατά 90%. Στόχος των εθνικών συστημάτων υγείας στις ανεπτυγμένες χώρες είναι η πρακτική εξάλειψη του καρκίνου αυτού έως το 2040. Αν και το πρώτο εμβόλιο ήταν ακριβό, μια φθηνότερη εκδοχή από την Ινδία στηρίζει σήμερα μια μαζική εκστρατεία εμβολιασμού εκεί.
Κλινική εφαρμογή της νέας επιστήμης
Αυτό περιλαμβάνει δύο στάδια: τον εντοπισμό των ατόμων με αυξημένο κίνδυνο και την παρέμβαση πριν ο καρκίνος εξελιχθεί. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ήδη γονιδιακές μεταλλάξεις –όπως το ελαττωματικό BRCA-1– που αυξάνουν την πιθανότητα για καρκίνο του μαστού ή του προστάτη. Ωστόσο, λιγότεροι από τους μισούς ασθενείς έχουν κάποιο γνωστό παράγοντα κινδύνου. Ομοίως, μόνο ένα μικρό ποσοστό προκαρκινικών κυττάρων εξελίσσεται σε καρκίνο – π.χ. μόλις 5-10% των πολυπόδων στο έντερο γίνονται κακοήθεις.
Ο στόχος είναι να ξεδιαλύνουμε αυτή τη σύγχυση, ώστε να εντοπίζουμε τον καρκίνο στο πρώιμο, ιάσιμο στάδιο. Η έρευνα αξιοποιεί τεράστιες βιοτράπεζες ιστών και την ικανότητα να παρακολουθούμε σε πραγματικό χρόνο τη γονιδιακή δραστηριότητα ζωντανών κυττάρων – κάτι αδιανόητο μέχρι πριν μια δεκαετία. Με νέους βιοδείκτες στο αίμα ή την αναπνοή και βαθύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το γενετικό υπόβαθρο και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν, οι γιατροί μπορούν να στοχεύσουν εκείνους που έχουν πράγματι ανάγκη θεραπείας. Αυτό αποτρέπει περιττές επεμβάσεις, χημειοθεραπείες ή ακτινοβολίες – που κοστίζουν ακριβά και προκαλούν σοβαρές παρενέργειες.
Νέες θεραπείες και ανοσολογικά όπλα
Αφού εντοπιστεί ποιος πρέπει να θεραπευτεί, όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα του Economist, οι γιατροί έχουν στα χέρια τους μια συνεχώς διευρυνόμενη εργαλειοθήκη. Ορισμένα φθηνά φάρμακα φαίνεται να λειτουργούν προληπτικά. Η ασπιρίνη, για παράδειγμα, μειώνει στο μισό την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του εντέρου σε άτομα με σύνδρομο Lynch. Η μετφορμίνη, φάρμακο για τον διαβήτη, μειώνει τις υποτροπές σε ορισμένους τύπους καρκίνου του μαστού. Ελπιδοφόρα είναι και τα φάρμακα GLP-1 όπως το Ozempic.
Πέρα από τις παραδοσιακές μεθόδους – χειρουργείο, χημειοθεραπεία και ακτινοβολία –, αναπτύσσεται μια νέα προσέγγιση που αξιοποιεί το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Η ιδέα είναι να ενισχύσουμε την ικανότητα του σώματος να επιτίθεται στα καρκινικά κύτταρα.
Ορισμένα εμβόλια, πιθανώς εξατομικευμένα, στοχεύουν καρκίνους που έχουν ήδη αναπτυχθεί. Άλλα, πιο γενικού χαρακτήρα, μοιάζουν με τα εμβόλια για τη γρίπη και στοχεύουν προκαρκινικά κύτταρα. Κλινικές δοκιμές βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη για καρκίνους του μαστού και του παχέος εντέρου.
Αισιοδοξία για την αρχή του τέλους
Τα καλά νέα σπάνια προβάλλονται – ιδίως όταν εξελίσσονται σταδιακά και όχι ως «άλματα». Αυτό συμβαίνει και στον πόλεμο κατά του καρκίνου. Υπάρχουν ακόμα δυσκολίες και το κόστος των θεραπειών παραμένει πολύ υψηλό. Όμως το έργο συνεχίζεται – και μάλιστα εντατικά. Ευρώπη και Κίνα φέτος ξεπέρασαν για πρώτη φορά τις ΗΠΑ, που για χρόνια ήταν ηγέτιδα στην έρευνα για τον καρκίνο. Με νέες τεχνολογίες, πιο στοχευμένες θεραπείες, φθηνότερα φάρμακα και βαθύτερη κατανόηση της νόσου και της ανθρώπινης βιολογίας, η ανθρωπότητα μπορεί να αισιοδοξεί για την αρχή του τέλους του καρκίνου.
Πηγή – ieidiseis
Συνοπτικά
- Η θνησιμότητα από καρκίνο μειώνεται σταθερά στις ανεπτυγμένες χώρες από τη δεκαετία του '90 χάρη στην πρόληψη, τα φθηνότερα φάρμακα και τις νέες επιστημονικές ανακαλύψεις.
- Η μείωση του καπνίσματος και ο εμβολιασμός κατά του HPV έχουν αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα στη μείωση των θανάτων από καρκίνο.
- Η έρευνα επικεντρώνεται στη χρήση του ανοσοποιητικού συστήματος και στις νέες θεραπείες για την καταπολέμηση καρκινικών κυττάρων.
- Η διεθνής συνεργασία και οι επιστημονικές εξελίξεις γεννούν ελπίδες για την αρχή του τέλους της νόσου.