Η Βαρσοβία, η πρωτεύουσα της Πολωνίας, είναι μια πόλη γεμάτη αντιφάσεις και εκπλήξεις, που συνδυάζει την ιστορική της κληρονομιά με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Μετά από τις καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη ανακατασκευάστηκε με βάση την προπολεμική της μορφή, κερδίζοντας την αναγνώριση της UNESCO.
Ανάμεσα στους γυάλινους ουρανοξύστες, που συμβολίζουν την οικονομική πρόοδο της Πολωνίας, αναδύονται γραφικά σοκάκια και γοτθικά κτίρια που αφηγούνται την ιστορία της επιβίωσης και της πολιτιστικής ταυτότητας. Η Βαρσοβία είναι μια πόλη που συνδυάζει το παρελθόν με το μέλλον, επιβεβαιώνοντας τη δύναμη και την αντοχή της.
Διαβάστε παρακάτω
Εικόνες & Λέξεις: Άννα Γεωργιάδου
Είχα την τύχη να επισκεφθώ την πρωτεύουσα της Πολωνίας. Μία πόλη η οποία πέρασε πολλές ιστορικές αναταραχές. Αρχικά με την πάλη της για ανεξαρτησία και αναγνώριση ως ανεξάρτητο κράτος κατά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο και αργότερα, κατά τη διάρκεια του αιματηρού Β’ παγκοσμίου πολέμου όπου η Βαρσοβία καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Όλα τα ιστορικά και πολιτιστικά κτίρια, η εβραϊκή συνοικία καθώς και χιλιάδες κατοικίες και καταστήματα βομβαρδίστηκαν συστηματικά μετά την Εξέγερση της Βαρσοβίας το καλοκαίρι του 1944.
Με την λήξη του αιματηρού πολέμου και την ανέγερση του κομμουνιστικού καθεστώτος ξεκίνησαν οι ανακατασκευές στην πρωτεύουσα. Παρά την αυστηρότητα των σοβιετικών αρχιτεκτονικών προτύπων, φαίνεται πως έγινε μια σημαντική εξαίρεση στην περίπτωση της Βαρσοβίας: η πρωταρχική επιθυμία ήταν να ανασυσταθεί η πόλη με βάση την προπολεμική της μορφή. Κατά έναν σχεδόν ρομαντικό τρόπο, χρησιμοποιήθηκαν πίνακες του 18ου αιώνα, αρχειακό υλικό, φωτογραφίες και περιγραφές από τους πολίτες για να αναπαρασταθεί η Παλιά Πόλη με ακρίβεια.
Από το 1980 μέχρι και σήμερα, η Βαρσοβία αναγνωρίστηκε από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, όχι λόγω της αυθεντικότητας της, αλλά επειδή η ανακατασκευή της είναι τόσο ακριβής και σημαντική ιστορικά.
Με αυτό το ιστορικό υπόβαθρο στο μυαλό, η πρώτη μου εντύπωση ήταν σίγουρα αναπάντεχη. Τεράστια έκπληξη μου προκάλεσαν οι τεράστιοι γυάλινοι ουρανοξύστες που περιτριγυρίζουν όλη την πόλη. Ερχόμενη από την μικρή Ελλάδα δεν ήμουν προετοιμασμένη να μπω σε ένα ασανσέρ και να δω 30 αριθμούς να αναβοσβήνουν. Από τον 19ο όροφο όπου διέμενα, μπορούσα να δω σχεδόν ολόκληρη την πόλη – λέγοντας ολόκληρη τη πόλη εννοώ τους υπόλοιπους ουρανοξύστες που στήθηκαν μπροστά από το παράθυρο του δωματίου μου.
Περπατώντας στους δρόμους της πόλης με το κεφάλι ανασηκωμένο ψηλά μήπως και καταφέρω να μετρήσω τους ορόφους χωρίς να ζαλιστώ -δεν το κατάφερα- παρατήρησα πως τα κτίρια γίγαντες στεγάζουν ως επί το πλείστων εταιρίες, ξενοδοχεία, πολυτελείς κατοικίες, τράπεζες και άλλους ομίλους.
Οι περισσότεροι κάτοικοι ζουν σε πολυκατοικίες -ξέχνα ότι ξέρεις για αυτές με γνώμονα την Ελλάδα. Πρόκειται για τεράστια συγκροτήματα όπου φιλοξενούνται χιλιάδες διαμερίσματα και κάτοικοι, σχεδιασμένα την σοβιετική εποχή αντιπροσωπεύοντας την ιδέα του «ίσου πολίτη στο ίσο διαμέρισμα». Γιγαντιαίες, γκρίζες, λειτουργικές και όμοιες μεταξύ τους . Ένα απαραίτητο αλλά ψυχρό κατάλοιπο μιας εποχής που έβαζε την ποσότητα πάνω από την ποιότητα. Σχεδιασμένες αρχικά για να καταπολεμήσει την στεγαστική κρίση που ξέσπασε με τις καταστροφές του πολέμου. Σήμερα οι περισσότερες από αυτές παραμένουν σε χρήση με ελάχιστες αισθητικές επεμβάσεις.
Και ξαφνικά μετά από περίπου τρία χιλιόμετρα περπάτημα ανάμεσα στα κτίρια-γίγαντες ξαφνικά βρίσκεις τον εαυτό σου σε έναν άλλον τόπο βιώνοντας ενεργά μια ιστορική αναδρομή. Η μοντέρνα και industrial πλευρά της πόλης ξαφνικά δίνει την θέση της σε μια ρομαντική πλατεία με μικρά σοκάκια και πολύχρωμα σπίτια. Χωρίς πολλά εμπορικά καταστήματα και οίκους μόδας να σου αποσπάνε την προσοχή -αν εξαιρέσουμε τα πολυάριθμα καταστήματα με παγωτά μηχανής και φρέσκιες βάφλες. Πρωταγωνιστικό ρόλο πλέον παίζουν οι νότες της παλιάς εποχής, του αξιοθαύμαστου έργου ανοικοδόμησης όχι μόνο αναφορικά με την αρχιτεκτονική αλλά και της ενέργειας που σου μεταδίδουν τα γοτθικά κτίρια και τα μικρά σοκάκια. Οι άνθρωποι της Βαρσοβίας κατάφεραν να ανοικοδομήσουν την πόλη ξεκινώντας από το μηδέν. Πολύχρωμα κτίρια, γοτθικά καμπαναριά, βασιλικά ανάκτορα και γραφικά καφέ σου δίνουν την αίσθηση ότι η Βαρσοβία αρνήθηκε να πεθάνει- και τα κατάφερε.
Η Παλιά Πόλη αποτελεί σύμβολο εθνικής μνήμης και πολιτιστικής ταυτότητας, ενώ οι ουρανοξύστες αντικατοπτρίζουν τη μετάβαση της Πολωνίας σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή οικονομία. Αρχικά πίστευα ότι τα δύο στυλ αρχιτεκτονικής προσέγγισης δεν μπορούν να παντρευτούν. Αργότερα διαπίστωσα πως το κάθε τοπίο σε απορροφά σε ένα μοναδικό και αυθεντικό κόσμο. Η Παλιά Πόλη και οι ουρανοξύστες δεν συγκρούονται. Αντίθετα, συνυπάρχουν, σαν δύο εκδοχές της ίδιας ιστορίας. Η Βαρσοβία διατηρεί το παρελθόν της ζωντανό, ενώ παράλληλα επενδύει στο μέλλον της. Και οι δύο πλευρές της πόλης δεν ακυρώνουν η μία την άλλη – λειτουργούν συμπληρωματικά. Η πρώτη μιλά για επιβίωση. Η δεύτερη για εξέλιξη.
*Η Άννα Γεωργιάδου είναι απόφοιτη του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, ΑΠΘ